Evropski put BiH nikada ne bi mogao biti zakočen bez evropskih kočnica

Za NAP piše: Sifet Kukuruz, pravni ekspert

Evropska komesarka za proširenje Marta Kos je prilikom posjete Bosni i Hercegovini domaćoj javnosti poslala snažnu poruku o značaju i nužnosti slobode medija za demokratsko društvo. I u toj izjavi ne bi bilo ništa sporno da u Evropi danas nije na sceni sveopšta medijska kontrola, cenzura, pa čak i zabrana slobode javne misli i govora. Ovakav licemjeran odnos EU prema slobodi medija i evropskom putu BiH možda najbolje pokazuje zašto je evropska perspektiva BiH neizvjesnija čak i od samog penjanja na najviši planinski vrh u Bosni i Hercegovini.

I još jedna bitna napomena.

Marta Kos je poručila da će mediji koji su izgubili podršku USAID-a imati podršku EU! Dakle, riječ je o medijima koje je američka administracija zvanično proglasila korumpiranim. Ovakva izjava evropske komesarke samo potvrđuje da se korupcija odlično uklapa u sistem evropskih vrijednosti ili, preciznije rečeno, da je licemjernost bitna odrednica identiteta evropske politike. A snaga takve politike je tolika da može srušiti brda i planine. Zato, manje se treba brinuti za evropski put BiH, a više za budućnost planine Maglić.

Kako u politici nema slučajnosti, treba se zapitati da li je Marta Kos u svojoj poruci slučajno izabrala planinu Maglić. Možda je upravo u simbolici imena planine na koju bi se evropska komesarka zajedno sa domaćim političarima penjala, oličena sva dosadašnja, a vjerovatno i buduća, neiskrenost politike EU prema BiH.

Prijateljstvo EU prema BiH nikada nije bilo iskreno, ono je uvijek bilo prividno i licemjerno. Dokaz tome je period agresije na RBiH, dejtonski aranžman koji je, sam po sebi, više političko-pravni nesporazum nego sporazum, kao i cijeli postdejtonski period stagnacije u kojem se nalazi BiH, zahvaljujući retrogradnim domaćim politikama koje, pod nekim ne/razjašnjenim okolnostima, uvijek nađu podršku i pomagače u EU.

Domaće retrogradne političke snage bez istih ili sličnih politika u EU, jednostavno niti bi mogle da postoje, niti bi mogle uspješno blokirati put BiH u EU. U tom smislu, politički korektnije bi bilo govoriti o zastoju na putu EU prema BiH, nego konstantno iznositi optužbe na račun domaćih političara. Naravno, nesporna je krivica pojedinih domaćih aktera, ali politike tih aktera ne bi mogle da postoje i da efikasno djeluju bez saveznika i politički obitavaju upravo u institucijama EU.

Čak i u situaciji kada bi domaći politički akteri postigli određeni stepen zajedničkog interesa na pitanjima od značaja za evropske integracije, birokrate iz EU bi našle načina kako da takav razvoj događa, prije samog ulaska u "ciljnu ravninu" usmjere u pogrešnom pravcu. Tako se npr. prilikom usvajanja "evropskih zakona" koji, po svojoj suštini, objektivno ne ispunjavaju evropske standarde, domaćim akterima pruži navodna evropska podrška, ali samo kako bi se taj navodni uspjeh osporio prilikom mjerenja "drugog prolaznog vremena".

Licemjerna evropska politika zahtijeva veliko umijeće manipulacije koje omogućava kreiranje ne samo privida uspjeha na evropskom putu, nego i privida pružanja podrške tom uspjehu. A da evropski pristup BiH nije zasnovan na iskrenim namjerama najbolje pokazuje situacija kada politike u BiH smognu snage da naprave konkretne pomake na putu evropskih integracija, uvijek budu ostavljene na milost i nemilost domaćim retrogradnim politikama, uz snažnu poruku EU da je nužno postići unutrašnji konsenzus i da EU ne može raditi posao umjesto domaćih političara i domaćih institucija.

I umjesto da baš u tim prijelomnim trenucima iskaže iskrenu podršku BiH i pruži "ruku spasa", EU tu ruku uvijek povuče. U svim situacijama kada je BiH trebala njenu podršku, EU je povlačila svoju ruku, zaboravljajući pri tome da se BiH u ovakvom stanju u velikoj mjeri nalazi zahvaljujući upravo evropskoj licemjernosti.

Drevna mudrost nas uči da iskren prijatelj uvijek pruži ruku pomoći i podrške kada je najpotrebnije i kada se nalazite u stanju nevolje. Ova mudrost nas, također, uči da iskreni prijatelj nije onaj ko iskazuje spremnost za uspostavljanjem prijateljstva, nego prije svega onaj ko se trudi i nastoji da postane prijatelj. Kada bi se odnos EU prema BiH mjerio ovim univerzalno primjenjivim kriterijem, jedini zaključak koji bi se, sam po sebi, nametnuo jeste da prijateljstvo EU prema BiH nikada nije ni bilo iskreno.

Na kraju krajeva, u situaciji kada se EU, usljed unutrašnjih slabosti i bezbjedonosnih prijetnji, nalazi pred izazovom vlastitog institucionalnog opstanka, pitanje je da li i u kojoj mjeri BiH, makar u ovom periodu, treba da postane članicom sistema koji je u ozbiljnoj krizi i u fazi raspada. BiH je 90-tih godina izašla iz jednog takvog sistema i pitanje je da li, kada i po koju cijenu treba da se integriše u novi sistem čija budućnost je krajnje neizvjesna.