Zanimljivosti o ricinu, jednoj od najotrovnijih supstanci poznatih čovjeku

(Patria) - Ricin je moćan biološki otrov koji se dobija ekstrakcijom iz sjemena ricinusa (Ricinus communis).

Istraživan je zbog svoje potencijalne uloge u bioterorizmu, ali i u liječenju kancera.

Možemo ga vidjeti u brojnim serijama i filmovima kao popularan izbor otrova.

Toksičnost ove biljke poznata je od davnina, a zabilježeno je više od 750 slučajeva trovanja.

Hemijska struktura

Ricin je protein koji spada u lektine, proteine koji se vezuju za ugljene hidrate.

Sastoji se od dva polipeptidna lanca, A lanca i B lanca, koji su povezani disulfidnom vezom. Može vršiti depurinaciju adenozina iz RNK.

A lanac je globularan protein sačinjen iz tri domena koji čine aktivno mjesto, čini ga 267 aminokiselina organizovanih u 8 α-heliksa i 8 β-ploča.

B lanac čine dva domena od 262 aminokiseline, pri čemu svaki domen ima mjesto za vezivanje laktoze.

A lanac ili aktivan lanac može vršiti katalitičku modifikaciju 28S subjedinice eukariotskih ribozoma i na taj način blokirati sintezu proteina.

Historija i upotreba

Ricinus communis je biljka porijeklom iz tropskih regiona Afrike i Azije, što nam pokazuju arheološka istraživanja pećina u Južnoj Africi.

Ostaci kiselina koje se mogu pronaći u ovoj biljci pronađeni su na drvenom štapu korištenom za nanošenje otrova, koji datira iz doba od prije čak 24.000 godina.

Ricin je korišten u starom Egiptu, antičkoj Grčkoj, u drevnim istočnim kulturama, duž Mediterana, u Africi, na Karibima i u Brazilu.

Upotrebljavao se protiv dijareje, povreda, reume, upala, problema s plućima i u liječenju mnogih drugih oboljenja.

Danas ricin izučavamo kao potencijalan tretman kancera zbog njegove sposobnosti da selektivno ubija ćelije kancera.

Studije su pokazale da postoji velika efektivnost usmrćivanja kancerskih ćelija eksperimentalnih životinja.

Ipak, potrebno je još mnogo izučavanja, ne bi li se odredilo da li je ricin siguran i efektivan za upotrebu kod ljudi, piše National Geographic.

Trebamo li se bojati ricina?

Iako je ricin jedna od najotrovnijih supstanci poznatih čovjeku i supstanca koja može da opstane dugi vremenski period u okolini, nema razloga da ga se bojimo.

Ricin nije lako prenijeti od osobe do osobe, nije široko dostupan i ne nalazi se često u okolini.

Da bi se koristio kao oružje, mora se, sa namjerom, ekstraktovati iz sjemena ricinusa i nije ga lako proizvesti u velikim količinama.

Ricin u popularnoj kulturi

Ricin je korišten u velikom broju plodova fikcije, često kao smrtonosni otrov.

Jim Prideaux, lik u popularnoj britanskoj seriji "Tinker Tailor Soldier Spy", umalo završava na samrtnoj postelji nakon trovanja ricinom.

Walter White iz američke serije "Breaking Bad" koristi ricin ne bi li otrovao suparničkog dilera droge.

Ricin se pominje u filmovima o Jamesu Bondu "Skyfall" i "Moonraker".

Osim u fikciji, koristio se i u stvarnom životu. Georgi Markov, bugarski disident, 1978. godine bio je izboden kišobranom u kojem se nalazila injekcija ricina.

Bivši ruski dupli agent i njegova kćerka su 2018. godine pretrpjeli trovanje ricinom u Velikoj Britaniji, ali su preživeli ovaj napad.

Šta ako se otrujemo?

Ukoliko je došlo do izlaganja ricinu, treba odmah izaći na svjež vazduh i pozvati hitnu pomoć ili nacionalni centar za kontrolu trovanja.

Zatim treba ukloniti svaki komad odjeće koji je mogao biti izložen otrovu. Odjeću ne treba svlačiti preko glave.

Koristeći vodu i sapun treba isprati kožu koja je izložena ricinu. Ukoliko je došlo do kontakta s očima, treba ih ispirati sa dosta vode 10 do 15 minuta.

Skinutu odjeću treba staviti u dobro zatvorenu plastičnu kesu, a zatim tu kesu staviti u još jednu kesu i dobro je zatvoriti.

Prilikom ovih radnji treba koristiti gumene rukavice i hvataljke.