Petnaest godina od ubistva Zorana Đinđića

BEOGRAD, (Patria) - Prvi demokratski premijer, jedan od 13 intelektualaca koji su obnovili predratnu Demokratsku stranku,  glavni inicijator demonstracija 90-ih i  gradonačelnik Beograda (1997) – ubijen je na današnji dan prije 15 godina. Đinđić je bio srbijanski političar, državnik i doktor filozofije. 

Njegovo ubistvo tumači se kao namjera da se zaustavi proces demokratizacije i modernizacije društva i korijenitih ekonomskih i socijalnih reformi nakon pada režima Slobodana Miloševića, piše Danas.

Ubijen je 12. marta 2003. godine. Ubistvu tadašnjeg predsjednika Vlade je prethodilo nekoliko ranijih neuspjelih pokušaja ubistva.

Najpoznatiji neuspjeli atentat izveden je u jutro 21. februara 2003. godine, kada je Dejan Milenković Bagzi, član tzv. zemunskog kriminalnog klana, pokušao da zaustavi automobil u kojem je bio srbijanski premijer, dok su u zasjedi čekala četvorica atentatora. Ipak, Đinđić je, zahvaljujući djelovanju osiguranja, izbjegao ozbiljne povrede i preživio pokušaj ubistva.

Atentat su organizovali pripadnici Jedinice za specijalne operacije (JSO) i „zemunskog klana“. Kao kolovođe grupe identifikovani su nekadašnji komandant Jedinice za specijalne operacije (JSO) Milorad Ulemek Legija i vođe krinimalnog „zemunskog klana“ Dušan Spasojević Šiptar i Mile Luković Kum.

Na Đinđića je iz zgrade u Ulici admirala Geprata 14, pucao pripadnik JSO Zvezdan Jovanović, koji je, kao i bivši komandant JSO Milorad Luković Legija, osuđen pred Specijalnim sudom na 40 godina zatvora.

Presudu je potvrdio i Vrhovni sud Srbije 29. decembra 2008. godine.

Đinđić je sahranjen 15. marta 2003. u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu, uz prisustvo više od 70 stranih državnih delegacija. U pogrebnoj povorci bilo je više stotina hiljada građana.

Zoran Đinđić je rođen 1. avgusta 1952. godine u Bosanskom Šamcu. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu 1974. godine. U periodu od 1977. do 1990. godine boravio je u Njemačkoj na više univerziteta i instituta društvenih nauka – Konstanz, Bon, Frankfurt. Doktorirao je 1979. godine na Univerzitetu u Konstanzu gdje je radio kao asistent.

Jedan je od osnivača Demokratske stranke u kojoj je u septembru 1990. godine izabran za predsjednika Izvršnog odbora. Godine 1994. Zoran Đinđić je postao predsjednik Demokratske stranke.

Bio je viši naučni saradnik u Centru za filozofiju i društvenu teoriju u Beograd i profesor na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu. Đinđić je bio i poslanik u prva tri višestranačka saziva Narodne skupštine i u Vijeću republika Skupštine SRJ.

U sudskom sporu sa predsjednikom Vlade Srbije Mirkom Marjanovićem, 20. septembra 1996. osuđen je na četiri mjeseca zatvora, uslovno na dvije godine. Vrhovni sud Srbije 9. jula 1998. preinačio je presudu i izrekao novu u kojoj je osuđen na sedam mjeseci zatvora, uslovno na tri godine.

Nakon niza masovnih protesta zbog toga što je republička vlada poništila izbore tokom 1996/97, Đinđić je 21. februara 1997. postao predsjednik Skupštine grada Beograda.

Sa Srpskim pokretom obnove Vuka Draškovića i Građanskim savezom Srbije Vesne Pešić stvorio je koaliciju „Zajedno“, koja se raspala samo četiri mjeseca nakon svoje pobjede.

Đinđić je smijenjen sa mjesta predsjednika Skupštine Beograda glasovima Socijalističke partije Srbije, Srpske radikalne stranke i Srpskog pokreta obnove.

U junu 2000. Đinđić je pruzeo funkciju koordinatora u SZP, a potom postao i šef centralnog izbornog štaba i koordinator promotivne kampanje DOS-a za izbore koji su održani 24. septembra 2000. Na tim izborima Đinđić je izabran za poslanika u Vijeću republika Skupštine SRJ.

Za premijera Srbije izabran je 25. januara 2001. nakon pobjede DOS-a na republičkim parlamentarnim izborima u decembru 2000.

Američki magazin Time u septembru 1999. godine uvrstio je Đinđića među 14 vodećih evropskih političara trećeg milenijuma.