Platni bilans BiH: Deficit u iznosu od 395,5 miliona KM

(Patria) - Tekući račun platnog bilansa za Bosnu i Hercegovinu u prvom kvartalu 2020. godine zabilježio je deficit u iznosu od 395,5 miliona KM, što je za 67,4 miliona KM ili 14,6% manje u odnosu na isti period prošle godine, pokazuju podaci Centralne banke Bosne i Hercegovine (CBBiH) o platnom bilansu za prvi kvartal ove godine.

Na smanjenje deficita tekućeg računa u prvom kvartalu na godišnjem nivou najviše je uticalo smanjenje deficita robne razmjene i to u iznosu od 200,6 miliona KM ili 10,7%, što je posljedica značajnog smanjenja uvoza robe za 5,8%, dok je izvoz robe smanjen za samo 2%. Istovremeno, ostvaren je pozitivan bilans međunarodne trgovine uslugama od 376,7 miliona KM, međutim bilježi pad za 23%. Ovakvo kretanje bilansa usluga u cijelosti je rezultat  smanjenog izvoza usluga (prvenstveno kategorije putovanja - turizam), dok se uvoz usluga u posmatranom kvartalu zadržao na nivou kakav je bio u istom periodu prošle godine. Na stavci
primarnog dohotka nema bitnijih promjena u odnosu na isti kvartal prethodne godine.

Nešto primjetniji je pad bilansa sekundarnog dohotka od 2%, a jedan od razloga je pad priliva personalnih transfera (doznaka). One su smanjene za 22,6 miliona KM ili 3,4%, što je relativno umjereno, jer se u prvom kvartalu još nisu osjetili puni efekti pandemije. Na strani finansijskih tokova obračunatih u okviru finansijskog računa, primjetan je trend smanjenih priliva direktnih investicija u BiH u prvim tromjesečjima, a koji je evidentan od 2017. godine. Prilivi direktnih investicija u BiH za prvi kvartal 2020. godine iznosili su 243,2 miliona KM, što je za 3,4% manje u odnosu na isti period prethodne godine, a domaće investicije u inostranstvo su bile zanemarive. Istovremeno, bilježe se značajniji odlivi u inostranstvo u obliku portfolio investicija od 65,6 miliona KM, pa su neto tokovi portfolio investicija iznosili 64,5 miliona KM. Komponenta neto ostale investicije bilježi povećanje (zbog smanjivanja pasive i povećanja aktive) u nominalnom iznosu od 78,8 miliona KM, dok je rezervna aktiva u prvom kvartalu 2020. smanjena za 144,6 miliona KM.

Prema podacima o platnom bilansu za 2019. godinu koji su, također, dostupni, deficit tekućeg računa za 2019. godinu iznosio je 1.235, 7 miliona KM, a što je nominalno na istom nivou kao u 2018. godini, dok je u relativnom odnosu prema BDP iznosio 3,5%. Robni deficit je u 2019. u odnosu na 2018. produbljen za 6,4%. Međutim, pozitivni bilansi usluga i sekundarnog dohotka bilježe rast u posmatranoj godini u odnosu na prethodnu i to za 6,1%, i 7,5% respektivno. U okviru sekundarnog dohotka, doznake u 2019. su iznosile rekordnih 2,7 milijardi KM, što predstavlja povećanje od 9,3% u odnosu na godinu ranije. 

Prema godišnjim podacima finansijskog računa, direktne investicije u BiH, odnosno pasiva direktnih investicija (prilivi u BiH) za 2019. godinu, iznosile su 898,6 miliona KM što je povećanje od 11,6% ili 93,6 miliona KM u odnosu na prethodnu, 2018. godinu. Neto ostale investicije predstavljaju važnu stavku za finansiranje deficita tekućeg računa i obično su veće od direktnih investicija, ali u 2019. bilježile su 761,8 miliona KM, što je značajno smanjenje i to za 447,3 miliona KM ili 37,0% u odnosu na 2018. kada su iznosile 1.209,2 miliona KM. Jedan od razloga je smanjeno povlačenje kredita iz inostranstva. Rezervna aktiva (devizne rezerve) su tokom 2019. godinu bilježile rast od 935,0 miliona KM, što govori da kontinuirani deficit tekućeg računa nije uzrokovao pritisak na devizne rezerve.