Izvanredan decenijski uspjeh mladih naučnika s PMF-a UNSA

(Patria) - Izvanredan uspjeh mladog naučnog tima sa Odsjeka za biologiju i Odsjeka za hemiju Prirodno-matematičkog fakulteta UNSA desio se nedavno.

Naučni rad 'Assessing hexavalent chromium tissue-specific accumulation patterns and induced physiological responses to probe chromium toxicity in Coturnix japonica quail' autora sa Odsjeka za biologiju i Odsjeka za hemiju Prirodno-matematičkog fakulteta UNSA: Damira Suljevića, Jasmine Sulejmanović, Muhameda Fočaka, Erne Halilović, Džemile Pupalović, Azre Hasić i Andija Alijagića, prihvaćen je za publikaciju u naučnom časopisu veoma visokog utjecaja Chemosphere (IMPACT FACTOR 5.778, Journal Impact Quartile Q1) u sekciji Toxicology and Risk Assessment.

Vrijednost ovog rada leži u upotrebi alternativnog, višeg toksikološkog modela, u analizi akumulacije šestovalentnog hroma, kao izuzetno važnog kontaminanta voda, u vitalnim organima, te korelaciji akumulativnih afiniteta sa alteracijama fizioloških homeostatskih mehanizama.

Nakon dva kruga izuzetno zahtjevnih recenzija i prihvatanja rada autori sa zadovoljstvom obavještavaju širu naučnu zajednicu u Bosni i Hercegovini, kao i bh. javnost, o svom uspjehu koji, kako navode, nadilazi čak i regionalne granice uzimajući u obzir vrhunski kvalitet naučnog časopisa.

Bitno je, izvan naučnog i sadržajnog konteksta naglasiti važnost ovog naučnog rada. Činjenica da su svi autori nosioci UNSA afilijacije što snažno ističe Univerzitet, činjenica da autori nisu podržani finansijski, činjenica da u akademskoj, ali i ne-akademskoj zajednici vlada visok stepen nezainteresiranost za nauku, vlada hiperprodukcija nekvalitetnih publikacija i kadra koji, nažalost, nije u stanju da iznese eksperiment i da napiše kvalitetan naučni rad, činjenica da je moderna biologija izuzetno skupa nauka, čini ovaj uspjeh i ovaj rad u pravom smislu postignućem decenijskih razmjera, pogotovo na Odsjeku za biologiju PMF-a.

„Zaključno, u ovaj projekat unijeli smo veliki entuzijazam i kroz skoro jednogodišnje planiranje, eksperimente, pisanje i superviziju uspjeli da pripremimo rad. Ovaj kompleksan poduhvat ne smatramo samo uspjehom, vec iskazom bunta i refleksije na trenutno stanje, jer kako bolje reagirati na apatiju nego snažnim progresom kako bi visoka nauka povela bosanskohercegovačko društvo u barem malo drugačiju budućnost“, kaže jedan od autora Suljević.

Glavni naučni značaj rada

Šestovalentni hrom je trenutno vrlo raširen kontaminant sa izraženim mutagenim i karcinogenim potencijalom. Iako su efekti šestovalentnog hroma ispitivani na velikom broju testnih organizama, nedostajala je sveobuhvatna toksikološka studija koja bi korelirala afinitete hroma i akumulaciju uvitalnim organima (npr. mozgu, srcu, bubrezima ili jetri) sa promjenama u fiziološkim parametrima, na primjer fitnesom imunoloških ćelija, efikasnošću koagulacije ili enzimskom aktivnošću. U studiji je korišten alternativni animalni model, japanska prepelica (Coturnix japonica), koja se i u našim ranije objavljenim studijama (Suljevic et al. and Alijagic 2019 in Environmental Toxicology and Pharmacology; Suljevic et al. and Alijagic 2020 in Biological Trace Element Research) pokazala kao odličan model u razumijevanju puteva toksičnosti i akumulacije teških metala. 
Važna prednost prepelica u toksikologiji uključuje robustan imunološki sistem što predstavlja osnovu u korištenju ovog modela u poluhroničnim, hroničnim i low-dose studijama.

Najznačajnije otkriće posljednje studije upućuje na činjenicu da se velik dio šestovalentnog hroma ne reducira do trovalentne forme, što je bilo ranije uvriježeno mišljenje, naprotiv, značajan dio se u šestovalentnoj formi akumulira u stromi organa i izravno diktira alteracije homeostatskih mehanizama. Također, interesantno otkriće upućuje na neočekivani ciljni organ i enormnu količinuakumuliranog hroma u stromi testikularnog tkiva i izraženu involuciju testisa.

Dobijeni rezultati nose dvostruku vrijednost, prvotno otkrivaju novosti u razumijevanju toksičnosti hroma te također ističu vrijednost prepelica kao izrazito vrijednog toksikološkog modela koji može poslužiti kao alternativa u razumijevanju uticaja teških metala, pesticida ili nanomaterijala spram sisara, uključujući i čovjeka.

BIOGRAFIJE

Prof. dr. Damir Suljević, doktorirao na Univerzitetu u Sarajevu 2013. godine, trenutno vanredni profesor za oblast funkcionalna biologija na Odsjeku za biologiju Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Sarajevu. Zaposlen na Odsjeku za biologiju od 2005. godine. Objavio preko 60 naučnih radova i pet univerzitetskih udžbenika iz polja biohemije i fiziologije. Član je uredničkog odbora (Associate Editors) u šest internacionalnih časopisa.

Dr. Andi Alijagić, magistrirao 2016. godine na smjeru Biohemija i fiziologija na Odsjeku za biologiju Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Sarajevu. Nadalje je kao Marie Skłodowska-CurieFellow doktorirao with distinction na Paris-Lodron-Universität Salzburg (Austrija) 2020. godine nakon trogodišnjeg istraživanja sprovedenog na Institutu za biomedicinu i molekularnu imunologiju (Institute of biomedicine and molecular immunology) te Institutu za biomedicinska istraživanja i inovacije (Institute for biomedical research and innovation) na Nacionalnom istraživačkom vijeću (National Research Council, Italija). Trenutno započinje istraživanje u polju imunologije i nanosigurnosti na Örebro Universitet (Švedska).