Između Kosova i entiteta RS nema nikakve ni istorijske ni ustavno-pravne sličnosti

Teza “Zašto RS ne može biti nezavisna država, ako Kosovo može” plasira se u okviru stalnog ponavljanja fraze Aleksandra Vučića kako "ne može Kosovo (Albanci) da dobiju sve, a Srbija ništa!” 

Vučić zna da na Kosovu ne može dobiti ništa jer je Kosovo već država sa svojim granicama, teritorijom i ustavnim sistemom. Nezavisnost Kosova je rezultat raspada Jugoslavije u kojoj je Kosovo imalo svoj ustavni identitet i bilo konstitutivni element Federacije. Rezultat je i činjenice da je Srbija, suprotno odredbama Ustava SFRJ, tada još uvijek na snazi, 1989. godine silom i protivustavno, nasilno, pogazila tadašnji legalni ustavni status Kosova. A time je pogazila ljudska i etnička prava Albanaca kojih je na Kosovu bilo preko 80%. Albanci se s tim nisu mirili. Tako je Srbija uzdrmala temelje Jugoslavije kakva je bila do tada.

Vučić, govoreći kako Srbija mora dobiti nešto, zapravo cilja na RS, dakle na pola BiH. Otuda Milorad Dodik dodaje: “Ako će Kosovo biti država, onda će RS, po istom osnovu, tražiti nezavisnost!”

Bosna i Hercegovina je, prema posljednjem Ustavu SFRJ, bila republika kao i sve druge. Kada je postalo jasno da se Jugoslavija nalazi pred disolucijom (raspadom), Evropska zajednica je formirala tzv. Badinterovu komisiju sa zadatkom da utvrdi ili tumači načela međunarodnog prava po kojima mogu nastati nove države. Bila je to pomoć da se izbjegne haos i ratovi u procesu disolucije Jugoslavije. Po načelima Badinterove komisije BiH je dobila pravo na državnu samostalnost kao i druge republike. Naravno, kao i u okviru SFRJ, država ravnopravnih naroda i građana koji u njoj žive. 

Međutim, uz neposrednu podršku iz Beograda, politički predstavnici srpskog entiteta su ultimativno zahtijevali da BiH ostane dio ostatka Jugoslavije, bez Slovenije i Hrvatske, koji bi se, po zamislima iz Beograda, transformisao u nekakvu “Proširenu Srbiju”. 

Bošnjaci, Hrvati i drugi građani iz BiH, kao i dobar broj Srba koji su Bosnu smatrali svojom domovinom, nisu na to pristali. Oni su se izjasnili za nezavisnu državu, obzirom da više nije bilo SFRJ po Ustavu iz 1974. godine. Nakon proglašenja nezavisnosti, BiH je međunarodno priznata i primljena u članstvo OUN, kao i Slovenija, Hrvatska, Makedonija. 

Kosovo je tada bilo pod srpskom okupacijom i silom je ostalo u okviru Srbije. Crna Gora je dobrovoljno, po “Zabljačkom Ustavu” još ostala u tzv. Saveznoj Republici Jugoslaviji. Sve do izjašnjavanja za nezavisnost Crne Gore 2006. godine. Poznato je kako je državnost Crne Gore pogažena od strane Srbije, 1918. godine.

Albanci Kosova nisu se mirili sa nasilnim gaženjem ustavnog položaja Kosova 1989. godine, sa stanjem okupacije i aparthejda. Kako je represija Srbije nad Albacima pojačana, oni su pružili otpor. Značajni faktori međunarodne zajednice su podržali legitimna prava Albanaca. Konačno, 1999. godine uz pomoć demokratskog svijeta i uz otpor Albanaca, Kosovo je oslobođeno od Srbije. Savjet bezbjednosti UN je usvojio Rezoluciju 1244, kojom se na Kosovu uvodi Privremena administracija UN (UNMIK), dok se ne riješi konačni status Kosova. Razmješten je kontigent NATO-a (KFOR) radi očuvanja mira. Tom Rezolucijom, na Kosovu je ukinut svaki segment suvereniteta Srbije (vojska, policija, administracija, ustavna ovlaštenja i sve drugo).

Godine 2008., opet uz pomoć Saveta bezbjednosti UN, tzv. Ahtisarijevim planom, Kosovo je proglašeno nezavisnom državom. Dakle, nije “jednostrano proglašeno” kako to uporno ponavljaju u Beogradu. Međunarodni sud pravde, upravo razmatrajući zahtjev Srbije, iznio je stav da proglašenje nezavisnosti Kosova nije u suprotnosti sa Međunarodnim pravom i nije u suprotnosti sa Rezolucijom 1244 SB UN.

Kosovo je kao država priznato od 115 država među kojima su SAD i druge zemlje Zapadne Evrope. 

Prema tome, nikakve sličnosti sa istorijom i činjenicama kako je Kosovo steklo nezavisnost, nema entitet RS.

RS je izvorno nastala na teškim zločinima, koji nisu viđeni u Europi poslije Drugog svjetskog rata. Genocid, etničko čišćenje, ratni zločini, zločini protiv civilnog stanovništva, rušenjem bogomolja... I to uz neposrednu inicijativu i podršku iz Beograda, uz pomoć JNA, a potom ostavljajući u posjedu cijelog arsenala oružja te armije u rukama onih koji su te zločine počinili. Sve je to dokazano presudama Haškog tribunala za ratne zločine i kaznama za osnivače RS.

“Dejtonski sporazum” je imao za osnovni cilj zaustavljanje tih zločina i ratnih strahota. Istovremeno je Bosnu i Hercegovinu taj sporazum učinio nefunkcionalnom državom. Uspostavljena su dva entiteta kakva nikada nisu postojala sa određenim nadležnostima. Uz sve te nedostatke Dejtonski sporazum bez alternative priznaje Bosnu i Hercegovinu kao nezavisnu i samostalnu državu u granicama i sa teritorijom koju je imala kao federalna jedinica SFRJ. Ona je kao takva bila i ostala članica OUN. RS je po tom ustrojstvu samo ENTITET u okviru države BiH i ništa više.

Nastojanja da se taj entitet promoviše u državu koja bi se pripojila Srbiji, samo je prizivanje aveti nedavne prošlosti sa ciljem da se BiH kao država obesmisli. Bosna je oduvijek, pa i pod tuđim vlastima bila to što jeste, sa svojim specifičnostima i svojim identitetom. Unatoč dogovorima i nastojanjima susjeda da je unište i prisvoje. Ali zapadno od Drine nikada nije bilo Srbije, pa je i neće biti. 

Zapravo, sva nastojanja u tom pravcu samo štete Srbiji kao državi, a i bosanskim Srbima stvaraju iluzije i otežavaju normalan život u svojoj državi Bosni i Hercegovini. 

Najkraće, očigledno je da između Kosova i entiteta RS, nema baš nikakve sličnosti. To svi znaju. Posebno to znaju u Srbiji. Ali, vlastodršci  iz Beograda, zbog svojih unutrašnjih potreba, drže i dalje, kao taoce velikosrpskih iluzija, bosanske Srbe.

* Azem Vllasi bivši je visoki državni i partijski funkcioner u doba Jugoslavije. Danas se bavi advokaturom. Jedan je od savjetnika kosovskih vlasti za odnose sa zemljama regije.

* Fotografija za ovu kolumnu preuzeta je od novinske agencije Beta.