Gradovi, šerifi i kaubojski maniri

Gradovi u želji da odaju nekome čovjeku posebnu čast posežu za odavanjem priznanja  počasnog građanina tog grada. Ta titula simbolički prikazuje posebnu vezu pojedinca i grada, upućuje na određenu vrijednost, doprinos i razvija prijateljstvo, posebno ako se radi o pripadniku neke druge države. S druge strane, uređene države mogu i da protjeruju građane drugih država, pod sumnjom, potjernicom ili presudom, jer imaju suverenitet, autoritet nad represivnim aparatom i institucije gonjenja sa propisanim nadležnostima ustanovljenim zakonima te države.

U Bosni i Hercegovini desio se „nesporazum“, pa su gradovi prepoznali sebe kao države i u zadnje vrijeme ustanovile trend dodjeljivanja titule nepoželjnog, odnosno, persona non grata, građanina nekog grada. 

Podsjetit ćemo se, Željko Komšić postao je pionir kojem je štafeta oduzeta odlukom nekoliko gradova, pod vrlo jasnom kontrolom HDZ stranke. Nakon izbora i potpuno legitimne i legalne pobjede voljom glasača i državljana BiH, HDZ nije krio ljutnju i najavio svojevrsnu osvetu u vidu blokade vlasti do usvajanja izbornog zakona krojenog u centrali HDZ-a. No, prve reakcije bile su simboličke prirode u vidu proglašavanja Komšića nepoželjnom ličnošću u nekoliko opština pod kontrolom HDZ-a.
Zadržimo se, pak na proglašavanju pojedinih ličnosti personom non grata. Iza takve odluke u slučaju Komšić stoji politička uredba i popratni nacionalistički folklor o legitimnosti hrvatstva Komšića, majorizaciji od strane Bošnjaka, etničkim razlikama i slično. Paradoksalno, da bi sva farsa ovog poteza uspjela kao nacionalni sukob, Komšić je prvo pobošnjačen u medijima pod kontrolom HDZ-a. 

Nedavno će Banovići proglasiti Fadila Novalića i Safeta Softića također personom non grata. Princip je isti, nakon političkog neslaganja SDA i PDA o vlasništvu nad resursima rudnika u Banovićima, uslijedilo je proglašenje o nepoželjnosti. U ovom slučaju nacionalizam nije bio element procesa, iako određeni lokalni narativi i razlike ne odmažu u satanizaciji. Glas razuma koji bi upozorio da rudnik ne pripada nikome od njih, nego je državno vlasništvo knjiženo na Federaciju BiH je u potpunosti izostao.

Slučaj Banovići  pokazuju da ono što je krenulo kao tragikomično medijsko reketiranje Komšića nakon izbora postalo je pravilo i vrijedan alat u političkom razračunavanju, iako su akteri potpuno svjesni da ne postoji nikakvo pravno uporište za ovakve poteze, jer opštine ili lokalne jedinice ne mogu protjerivati građane iste države. Postaju tako nebitna imena navedenih lica i njihova politička pripadnost, nego princip da se sataniziraju građani države BiH u samoj državi Bosni i Hercegovini.

U kaubojskim manirima, lokalni šerifi simbolički ovjeravaju teritorijalni suverenitet odlučujući ko će biti politički živ, a ko politički mrtav u njihovoj zoni odgovornosti. 
Namjerno i svjesno aludiramo na ratni rječnik, jer i navedeni potezi nose svoju militarističku notu. U Bosni i Hercegovini, višeetničkoj i administrativno izlomljenoj na entitete, distrikt, kantone i svakako lokalne jedinice dodatnu težinu nosi podizanje tenzija proglašavanjem nekoga nepoželjnim. Iako sami akt jeste populistički s ciljem održavanja histerije i homogenizacije glasačkog tijela, krajnje posljedice mogu biti mnogo opasnije po društvo, njegovu moralnu sadržinu i postupno potkopavanje zakona države. 
Evropa je u svojoj dugoj i složenoj historiji najbolji ogled za bilo koji događaj u BiH, jer i površniji osvrt na historiju Evrope pokazat će da je teorija „krvi i tla“ donijela na kraju upravo krv. 

Nebrojeno je primjera kada su viđeniji ljudi, često prepoznati kao lideri neke grupe, satanizirani, protjerivani pa i ubijeni da bi se cijeloj grupi pokazalo da za njih nema mjesta kao ravnopravnim stanovnicima. Ono što prijeti Bosni i Hercegovini praksom proglašavanja nepoželjnih građana jeste da populizam, posebno u društvu opterećenom nacionalnim histerijama, brzo preraste u pasivni sukob koji čeka prvu destabilizaciju sistema da simbolički šerifi i definitivno krenu kršiti osnovna prava među kojima je sloboda kretanja. 

Stoga, treba li državi koja je opasnosti koje nabrajamo već preživjela u krvavom ratu ponovno etiketiranje nepoželjnih? Ono što su danas nepoželjni političari, sutra će biti nepoželjni građani po osnovu religijske, nacionalne, političke ili seksualne orijentacije.