Sjeverin 26 godina nakon zločina: Traganje za istinom, pravdom i priznanjem se nastavlja

PRIBOJ, (Patria) - Danas se navršava 26 godina od otmice i ubistva 17 građana Srbije bošnjačke nacionalnosti iz mjesta Sjeverin kod Priboja, koje su izveli pripadnici snaga Vojske Republike Srpske (VRS) tokom sukoba u Bosni i Hercegovini (BiH).

Fond za humanitarno pravo (FHP) iz Beograda, Sandžački odbor za zaštitu ljudskih prava i sloboda (Sandžački odbor) i Žene u crnom (ŽUC) podsjećaju da dugogodišnja potraga porodica za posmrtnim ostacima žrtava još uvijek nije okončana i da je neprihvatljivo da institucije Srbije i nakon 26 godina uporno odbijaju da porodicama žrtava pruže pravično obeštećenje, podršku i priznanje.

Pripadnici paravojne jedinice „Osvetnici”, koja je djelovala u okviru VRS, presreli su 22. oktobra 1992. godine, kod mosta na Limu u mjestu Mioče (BiH), autobus užičkog preduzeća „Raketa”, koji je saobraćao na redovnoj liniji Priboj–Rudo–Priboj.

Nakon legitimisanja svih putnika, iz autobusa su izveli 16 građana bošnjačke nacionalnosti: Mehmeda Šebu, Zafera Hadžića, Meda Hodžića, Medredina Hodžića, Ramiza Begovića, Derviša Softića, Mithada Softića, Muja Alihodžića, Aliju Mandala, Seada Pecikozu, Mustafu Bajramovića, Hajrudina Sajtarevića, Esada Džihića, Idriza Gibovića, Ramahudina Ćatovića i Mevlidu Koldžić, te ih vojnim kamionom odvezli u pravcu Višegrada, gde su ih brutalno pretukli i potom ubili na obali Drine. Večer uoči ovog događaja, ispred porodične kuće u Sjeverinu otet je Sabahudin Ćatović, od kada mu se gubi svaki trag.

Okružni sud u Beogradu je 2005. godine pravosnažno osudio četvoricu pripadnika jedinice „Osvetnici” na višegodišnje kazne zatvora. Uprkos deklarativnim izjavama sa najvišeg vrha vlasti, stvarni napori da se tijela ovih nevino ubijenih građana pronađu su u potpunosti izostali.

Pored ignorisanja prava porodica da znaju istinu o sudbini njihovih najbližih, država Srbija uporno odbija da im pruži obeštećenje za pretrpljenu bol i da im prizna status članova porodica civilnih žrtava rata, koji bi im doneo skromnu, ali za njih važnu simboličku i materijalnu podršku. Jedini pozitivan korak načinila je opština Priboj, koja je pomogla u izgradnji spomen-obilježja otkrivenog u oktobru 2015. godine, što predstavlja rijedak primjer odgovornog odnosa institucija Srbije prema žrtvama koje dolaze iz manjinske etničke zajednice.

Porodice ubijenih Sjeverinaca bezuspješno su pokušale da dobiju obeštećenje za ubistvo svojih najbližih, tuživši Republiku Srbiju 2007. godine zbog njene podrške VRS, kao i zbog njene odgovornosti za nesprečavanje ovog zločina i obaveze da zaštiti građane pograničnog područja u vrijeme trajanja oružanog sukoba u susjednoj BiH. Nakon više od šest godina suđenja, njihova tužba je odbijena s obrazloženjem da ne postoji veza države Srbije i zločina koji se dogodio, a postupak se trenutno nalazi pred Evropskim sudom za ljudska prava.

Sudovi u Srbiji odbili su da razmatraju povezanost tadašnjih vlasti Srbije i Republike Srpske i nisu našli da je država odgovorna zbog neobezbjeđivanja državne granice, ljudi i imovine u blizini područja zahvaćenog ratom, na šta su organi unutrašnjih poslova i vojske bili obavezani po tadašnjim propisima.

Pored nastojanja da za svoje stradanje dobiju adekvatno obeštećenje, porodice žrtava i dalje tragaju za tijelima ubijenih. Tokom prethodnih 26 godina pronađeni su posmrtni ostaci samo jedne žrtve, dok se ostali i dalje vode kao nestala lica.

Dugogodišnji bezuspješni napori porodica žrtava da ostvare svoje pravo na reparacije reflektuje težnju institucija da izbjegnu priznavanje odgovornosti Srbije za otmice i ubistva stanovnika Sjeverina. Sa druge strane, neuspješna potraga za tijelima ubijenih svjedoči o svjesnom i namjernom sprečavanju svakog pokušaja da se otkrije istina o njihovom stradanju.

Tokom višegodišnje borbe za priznavanje prava žrtvama ratnih zločina, FHP, Sandžački odbor i ŽUC svjedočili su kontinuiranom odnosu ignorisanja i diskriminacije sjeverinskih žrtava od strane institucija Srbije. Iz tog razloga FHP,  Sandžački odbor i ŽUC zahtjevaju od instutucija Srbije da napuste politiku izbjegavanja odgovornosti za kršenja ljudskih prava tokom 1990-ih, te da žrtvama pruže pravično obeštećenje i istinu o sudbini njihovih najmilijih, navodi se u saopštenju ovih organizacija.