Apel za spas Nacionalne i univerzitetske biblioteke BiH: Može li postati nastavna baza UNSA i tako riješiti finansije

(Patria) - Ministarstvo za nauku, visoko obrazovanje i mlade Kantona Sarajevo izražava duboku zabrinutost zbog najava zatvaranja Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine (NUB BiH) usljed finansijskih problema s kojima se ova ustanova trenutno suočava. U saopštenju za javnost ovog Ministarstva navodi se da kontinuirano pruža podršku Nacionalnoj i univerzitetskoj biblioteci BiH prepoznajući njen izuzetan historijski, kulturni i društveni značaj za našu državu.

“Čak i prije usvajanja Zakona o privremenom preuzimanju sufinansiranja institucija kulture i obrazovanja čiji je osnivač Bosna i Hercegovina, Ministarstvo je redovno sufinansiralo rad ove institucije prema planiranim sredstvima u budžetima Kantona Sarajevo.

Zakon je usvojen u aprilu 2024. godine kao odgovor na dugogodišnje nedostatke sistema finansiranja koji su doveli do trenutne krize u kojoj se biblioteka nalazi. On ne ulazi u ingerenciju države, ali predstavlja značajnu podršku za stabilnost i kontinuirano funkcionisanje kulturnih institucija Kantona Sarajevo. Vlada Kantona Sarajevo je jedina vlada koja je nekim pravnim aktom uopšte pokušala olakšati izazove s kojima se godinama kulturne institucije suočavaju. S obzirom da je Zakon usvojen tek u aprilu 2024. godine, a sam Prijedlog Budžeta Kantona Sarajevo za 2024. godinu usvojen mnogo ranije, čak i prije stavljanja samog Zakona u procedure Ministarstvo za nauku, visoko obrazovanje i mlade Kantona Sarajevo je za ove namjene na odgovarajućoj stavci imalo raspoređen iznos od 220.000 KM”, navode iz Ministarstva.

Također ističu da je ministrica prof. dr. Adna Mesihović već ranije na Vladi Kantona Sarajevo iznosila ovaj problem kao prioritetan i tražila da se nađe odgovarajuće rješenje.

“Rastužuje me činjenica da u Budžetu Kantona Sarajevo za 2024. godinu nisu planirana dovoljna sredstva za pokrivanje većinskih troškova NUB BiH i da primjena mjera ovog Zakona nije usklađena s Prijedlogom Budžeta za 2024. godinu. Također Ministarstvo kojim rukovodim ima najmanji budžet u odnosu na sva ministarstva Vlade Kantona Sarajevo,” istakla je ministrica Mesihović.

Kako se navodi, bez obzira na sve navedeno, Ministarstvo je u skladu s usvojenim Budžetom Kantona Sarajevo za 2024. godini, na koji se naknadno nije moglo uticati, izvršilo svoje obaveze, te je Nacionalnoj i univerzitetskoj biblioteci BiH isplaćen planirani iznos za sufinansiranje rada.

“Poražavajuća je činjenica da su neki od nivoa vlasti, vezujući se i ograđujući se ovim Zakonom, svoju društvenu odgovornost za podršku radu kulturnim institucijama uskratili, te je tako ove godine Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke ukinulo podršku Nacionalnoj i univerzitetskoj biblioteci, koja je bila značajna i iznosila je prethodne godine 550.000 KM, a 2022. godine 430.000 KM. Ove godine raspisali su Javni poziv za dodjelu sredstava, kao i prethodnih godina, ali su dodali novi uslov, a to je da se sredstva ne smiju koristiti za finansiranja plata uposlenih. Time su dodatno Nacionalnu biblioteku stavili u težak položaj, i uskratili im mogućnost obezbjeđivanja barem istog ili sličnog iznosa kao i prethodnih godina.

Ovogodišnje ukidanje podrške Federalnog ministarstva obrazovanja i nauke, koje je 2023. godine iznosilo 550.000 KM, a 2022. godine 430.000 KM, dodatno je otežalo finansijski položaj biblioteke. Novi uslovi za raspodjelu sredstava, koji ne dopuštaju finansiranje plata zaposlenih, stavili su NUB BiH u težak položaj”, tvrde iz Ministarstva.

Dodaju da ministrica Mesihović, zajedno s svojim timom, aktivno radi na rješavanju ovog problema, ali je za rješenje potrebna interresorna saradnja.

“U svom radu proteklih mjeseci sugerisala sam Vladi Kantona Sarajevo da je ovaj problem prioritetan i od visokog značaja, i da, bez obzira na druge nivoe vlasti i bez obzira na to što nas Zakon obavezuje da sufinansiramo rad, a ne u potpunosti finansiramo, trebamo iznaći najbolje rješenje kako bismo barem trenutno riješili finansiranje, ako ništa, osnovnih uslova za rad, a to su plate zaposlenika.

Kao ministrica, imala sam priliku i razgovarati lično s zaposlenicima biblioteke i nisam mogla da ne reagujem.

Na današnjem sastanku Vlade namjerava ponovo istaknuti važnost podrške Nacionalnoj i univerzitetskoj biblioteci BiH i zatražiti hitna interventna sredstva preraspodjelom sredstava sa drugih budžetskih stavki ili rebalansom budžeta. To bi za početak bilo privremeno rješenje.

"Međutim, smatram da je dugoročno rješenje transformacija Nacionalne i univerzitetske biblioteke BiH u nastavnu bazu Univerziteta u Sarajevu, što bi obezbijedilo stabilno i redovno finansiranje. Zadovoljstvo mi je vidjeti i zahvalna sam u ime svih zaposlenika biblioteke, kao i korisnika usluga iste, za podršku Nacionalnoj i univerzitetskoj biblioteci koja nam stiže svakodnevno iz različitih obrazovnih i drugih institucija. S obzirom na to da ću u narednom periodu pokrenuti snažne pregovore s Univerzitetom u Sarajevu i Vladom u cilju prihvatanja ove naše inicijative, raduje me da su i Institut za jezik UNSA, kao i neki od fakulteta UNSA poslali jasnu poruku da je Nacionalna i univerzitetska biblioteka BiH baza nauke i naučne izvrsnosti od koje svih procesi treba da krenu.

Ovim rješenjem bismo sigurno i dobili Nacionalnu i univerzitetsku biblioteku BiH koja bi uz svoju bogatu historiju postala moderna i efikasna institucija slična svjetskim primjerima.

Moj lični stav, ali i stav koji imam s pozicije ministrice je isti, a to je da Nacionalna i univerzitetska biblioteka mora ostati vitalni dio naše obrazovne i naučne infrastrukture, dostupna istraživačima i čitaocima ne samo u BiH, već i širom svijeta”, zaključila je ministrica Mesihović.