Kako se IDF može i zna boriti u urbanim uslovima Gaze

Piše: Dean Džebić

Ovih dana "Jedinica 9900" radila je bez odmora, ako je suditi po velikom broju naleta izviđačkih zrakoplova IAF-a (Izraelsko ratno zrakoplovstvo) iznad istočnog Sredozemlja.

Po imenu Jedinica 9900 ne osvaja naročitim interesom iako se radi o vjerovatno najznačajnijem i najinteligentnijem rodu IDF-a, odnosno kartografskom odjeljenju unutar vojno-obavještajne službe Aman.

Svojim tehničko-tehnološkim kapacitetima ova jedinica može skeniranjem terena geolocirati grupiranja neprijateljskih boraca kroz bilo koji tip terena ili objekta u kojem se nalaze.

Iako mainstream narativ, kako u Izraelu, tako i u svijetu, nemilosrdno krivi obavještajnu zajednicu za propust tokom napada Hamasa, prava vrijednost koju ima Aman jeste tehnološka moć lansiranih Ofeq špijunskih satelita za LEO orbitu (niža zemljina orbita do dvijehiljaditog kilometra).

Upravo ovi sateliti sposobni su kreirati 3D projekciju urbanog terena unutar Gaze prema kojem bi bile ažurirane mape u potpunosti uništenih ulica, kvartova i naselja u Gazi.

Dodatnu podršku u izviđanju i skeniranju terena pruža i američki RC-135V specijalizirani zrakoplov za elektronsko ometanje i izviđanje koji se ovih dana među primijećenim letovima priključio izraelskim pripremama za rat u Gazi.

Teško da u svijetu postoje oružane snage koje imaju više iskustva s urbanim i asimetričnim prijetnjama od IDF-a. Sve do prvog rata u Libanonu 1982. godine, doktrina odbrane i doktrina upotrebe IDF-a uglavnom je bila usmjerena na konvencionalne i simetrične prijetnje.

Tek će pakao Bejruta i zapadnog dijela Libanona stvoriti konture urbane gerile koja će postati zaštitni znak i opšteprihvaćeni tip borbe gotovo svih terorističkih grupacija na Bliskom istoku, ali i stvoriti temelje za izučavanje urbanog ratovanja u savremenim konvencionalnim sukobima.

Treba istaći da je urbanu gerilu na mala vrata kao najprostiji vid asimetričnog ratovanja unio FLN, odnosno Front narodnog oslobođenja Alžira.

Krvave lekcije Bejruta i Gaze

Doktrina odbrane Izraela uveliko je determinisana nizom specifičnih okolnosti, između koje se izdvaja sastav ratne armije koja obuhvata široki regrutni bazen lica koja su odslužila vojni rok.

Zanimljivo, IDF nema podoficirski kadar uopšte i oslanja se isključivo na oficirski kadar koji je sposoban rukovoditi velikom ratnom armijom uz mirnodopski sastav.

Dodatno, sve formacijske jedinice veće od bataljona imaju cjelokupne "rezervne komandne sastave", uz dodatno olakšanje unificiranih činova svih rodova, kako aktivne, tako i rezervne komponente.

Sa masovnim mobilizacijama rezervista dolaze i dodatni izazovi komandne odgovornosti, što naročito dolazi do izražaja tokom kampanja protiv Hamasa i Hezbolaha u vrlo složenim uslovima urbanog ratovanja.

Hronološki, Izraelske odbrambene snage imale su dvije faze i jednu međufazu (period) u izučavanju ali i vođenju urbanog ratovanja. Prva faza je od nastanka države Izrael do osamdesetih godina i Libanona, odnosno prvog susreta sa asimetričnim protivnikom.

Naime, sve do prvog libanonskog rata, najveća i jedina konvencionalna prijetnja bila je od velikog napada Sirije preko Golanske visoravni. U tom pogledu doktrina odbrane je ostala usmjerena na razvoj oklopno-mehaniziranih jedinica kao centralnog roda kopnene vojske.

Vatreno krštenje urbanog ratovanja IDF je imao tokom Šestodnevnog rata iz 1967. godine, kada su se izraelski padobranci (rezervisti) borili s jordanskom armijom u istočnom dijelu Jeruzalema.

U tim borbama izraelske snage su se sukobile sa jordanskim snagama u konvencionalnom sukobu, pri čemu je civilno stanovništvo bilo evakuisano, što neće biti slučaj sa budućim primjerima.

Za razumijevanje savremenog načina vođenja urbanog ratovanja IDF-a najznačajnija je međufaza, odnosno historijski period od prvog libanonskog rata do operacije "Odbrambeni štit" iz 2002. godine, odnosno Druge intifade.

U tom periodu prekinuta je dominacija izraelskih planera koji su uvjeravali u konvencionalne prijetnje, primjerice napada nekoliko divizija oklopno-mehaniziranih jedinica uz upotrebu jedinica kombinovanih rodova.

Zapravo nakon libanonskog rata uz diverzifikaciju terorističkih grupacija, koje su sedamdesetih i osamdesetih izvodile terorističke udare, IDF počinje uviđati sve manjkavosti dotadašnjeg pristupa urbanom ratovanju, kako u tehničko-tehnološkoj spremi, tako i u doktrinarnim zabludama.

Druga faza zapravo započinje nakon operacije IDF-a na Zapadnoj obali 2002. godine, kada se po prvi put IDF uvlači u gusto naseljena područja u kojima stanovništvo uglavnom nije evakuisano i snažno je neprijateljski raspoloženo.

U tim borbama IDF ulazi svojim glomaznim tenkovskim i oklopnim jedinicama, uz masovnu upotrebu avijacije. U ovim borbama, zapravo, došla je do izražaja potpuno pogrešna upotreba svih rodova vojske.

Tako su recimo obavještajne pripreme u potpunosti zakazale obzirom da su nastupanje IDF klasično sprovele na način traganja za grupacijama i koncentracijom neprijateljskih vozila i opreme.

A zapravo susreli su se sa sistemom utvrđenih vatrenih tačaka sa kojih iz kamufliranih objekata djeluju minobacači ili višecijevni bacači granata.

Ratno zrakoplovstvo više nije djelovalo samo po fiksnim i nepomičnim ciljevima već je moralo djelovati i po pokretnim ciljevima koje je prethodno neuspješno locirala obavještajna priprema.

Dodatan izazov bila je potreba za upotrebom preciznijih oružja odnosno raketa i bombi koje bi smanjile kolateralne štete i žrtve što se opet kao bumerang vraćalo kao injekcija borbenog morala kod neprijatelja.

Ukoliko bi se odabrala upotreba nevođenih bombi velike razorne moći, ulice bi se tako zakrčile da se kolone oklopnih jedinica ne bi mogle probiti do rejona razmještaja bez inžinjerijskih jedinica.

S druge strane inžinjerijske jedinice su do tada upotrebljavane za klasične poslove inžinjerijske pripreme napadnih ili odbrambenih dejstava, sada su uočene potrebe za frontovskim anagažmanom buldožera koji su razbijali blokade ili ostatke ruševina probijajući tako maršrutu nastupajućeg oklopa.

Dodatno inženjerija je dobijala i novu dimenziju upotrebe, a to je borba protiv podzemnih tunela te njihovo uništavanje i zarušavanje.

Zapravo niti jedan tehnološki ili taktički novitet nije tako produžio život i opstanak Hamasa i Hezbolaha kao kopanje tunela kojem su ih naučili stručnjaci za tunele iz meksičko-američkih kartela.

Danas Hamas u Gazi kopa tunele na dubinama od preko 20 metara i dužine i do 300 metara sa uređenim šinama za brzi transport materijalno-tehničkih sredstava i ljudstva.

Kao potreba za borbu u tunelima inženjerija IDF dobija zadatak formiranja jedinica koje bi razarale tunele dok na pješadiji ostaje najteži i najskuplji zadatak odnosno borba u tunelima u kojoj su i Hamas i Hezbolah izuzetni protivnici.

Uočavajući sve ove manjkavosti i nerazumijevanje koncepta urbanog ratovanja 2005. godine u bazi Tzelim formira se veliki centar za urbano ratovanje IDF-a.

Višemilionski projekt izgradnje "Mini Gaze", kako je zovu vojnici IDF-a, predstavlja pravo naselje sa preko 500 objekata sa autentičnom gradnjom za Palestince sa džamijama, kućama, ambulantama i bolnicama, školama i pripadajućim objektima.

Uske uličice i isturene vatrene tačke kao cjelokupni poligon dostatne su za obuku istovremeno čak dvije brigade.

Iako je druga faza urbanog ratovanja IDF doprinijela značajne promjene, tek će katastrofalni gubici IDF ukazati na potpuni promašaj upotrebe velikih formacija bez specijalističkih jedinica koje bi inžinjerijski deminirale i osposobile putne komunikacije.

Naročito do izražaja je došla potpuno pogrešna upotreba oklopno-mehniziranih jedinica, ali i sposobnost Hezbolaha da u protuoklopnoj borbi uništi nekoliko desetina tenkova ali i da istovremeno i jednako precizno djeluje i pogađa protuoklopnim, protuzračnim ali i protubrodskim raketama.

Suvremeni model urbanog ratovanja IDF-a i uloga oklopa

Unatoč izuzetno visokoj cijeni koju je platio IDF ne odustaje od upotrebe tenkova u urbanom ratovanju ali uz specifične formacijske i taktičke okvire u kojima to danas izgleda.

I dalje IDF odustaje od upotrebe mehanizirane pješadije kao roda već centralnu ulogu i dalje ima pješadija koja ima podršku borbenih oklopnih vozila Namer, Puma ili transportera M113 ali ne kao mehanizirana pješadija.

Obzirom da su se Pume i M113 pokazali kao lake mete u urbanom ratovanju zbog izrazito tankog oklopa na gornjoj projekciji je ojačan nivo balističke zaštite.

Kao potreba za vozilo koje će masovnošću moći odgovoriti transportu desetine sa pratećim naoružanjem te po potrebi i samo nositi značajnu količinu zaliha municije i materijalno tehničkih sredstava - stvoren je oklopni transporter Namer.

Na šasiji tenka Merkava IV težak je 63 tone otprilike kao prosječni tenk zapadne proizvodnje.

Na operativno-taktičkom nivou IDF u napadu na urbana područja veličine prosječne ulice u Gazi nastupa sa dva do tri tenka Merkava, do četiri Namera uz dva buldožera koji napreduju na čelu uz inžinjerijske jedinice koje ulaze u urbana naselja.

Merkave i Nameri se prema obrascu iz rata 2006. godine kreću u formaciji romboida pokrivajući tako strojnicama i topovima nastupajući prostor u rasponu do 180 stepeni.

Ovakva formacija pokrivena je četom pješadije koja se nalazi u transporterima i napreduje uz podršku strojnica iz Namera ili automatskih bacača granata.

U urbanim uslovima gusto naseljene Gaze za jednospratnicu se angažira cijela desetina IDF, dok se za višespratnu kuću angažira cijela četa.

Naravno ovo su taktički obrasci koji se u zavisnosti od aktivne situacije na terenu mogu mijenjati kao i potpora koja dolazi iz zraka ali i kopna od oklopno-mehaniziranih jedinice te u konačnici i specijaliziranih jedinica inžinjerije koje uklanjaju sve prepreke.

S druge strane, iako vječno asimetričan i Hamasov odgovor je sve suvremeniji i inovativniji i zapravo IDF može dobiti urbani rat samo onda ako u njega ne stupi.

Onog dana kada jedinice uđu u Gazu nalazilo se tamo stanovništvo ili ne, taj rat se više ne može dobiti. U konačnici svaki vid urbanog ratovanja vodi ili pobjedi branioca ili u najboljem slučaju za napadača – do neriješenog ishoda kojeg će pregovori odlučiti.

Sve dok sa distance djeluju snage koje imaju ulogu napadača imaju nadmoć, onog trenutka kada se uđe u ruševine, branjeni izvršava naredbu koju je general Nguyen Djap dao vijetnamskim vojnicima: „Uhvatite Amerikance za opasač“.

A Hamas i Hezbolah su pokazali da mogu čvrsto uhvatiti izraelski opasač.