CBBiH kao bankarski i fiskalni agent

Zakon o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine u Poglavlju VII reguliše odnose Centralne banke s drugim javnim institucijama, piše bh. novinska agencija Patria . U članovima 52-56 ovog Zakona, regulisana je uloga CBBiH u svojstvu:

- bankara, savjetnika i fiskalnog agenta
- konsultacija i davanja izvještaja o zaduživanju javnog sektora
- depozitara i zastupnika pri plaćanju
- funkcija fiskalnog agenta
- obavještenja koja Bosna i Hercegovina treba dostaviti Centralnoj banci.

Donosimo nekoliko zanimljivih pojašnjenja iz Zakona o Centralnoj banci Bosne i Hercegovine, koje su za agenciju Patria analizirali stručnjaci CBBiH.

Ovim zakonom je dat mandat Centralnoj banci da radi kao bankar i fiskalni agent Bosne i Hercegovine i javnih agencija koje Predsjedništvo Bosne i Hercegovine odredi, pod uslovom da niti jedna transakcija koju Centralna banka provede ne može služiti kao finansijska pomoć, uključujući kredit, za ili u korist Bosne i Hercegovine.

Centralna banka Bosne i Hercegovine je nakon uspostavljanja institucija na nivou Bosne i Hercegovine, Ministarstva finansija i trezora BiH, Uprave za indirektno oporezivanje BiH i Agencije za osiguranje depozita BiH, s njima sklopila Ugovor o obavljanju poslova bankarskog i fiskalnog agenta za koje i obavlja ovu ulogu. Za institucije na nivou entiteta, kao što je Federalno ministarstvo finansija, Vlada Brčko distrikta obavlja istu ulogu, dok za agencije za bankarstvo i registre vrijednosnih papira u oba entiteta obavlja poslove depozitara i zastupnika pri plaćanju.

"Centralna banka Bosne i Hercegovine je, u sklopu odnosa BiH s međunarodnim finansijskim institucijama, depozitar za Međunarodni moneratni fond (MMF) i Svjetsku banku"

Centralna banka, u skladu sa Zakonom o Centralnoj banci, može prihvatiti depozite u svojoj centrali ili glavnim jedinicama u KM i stranoj valuti iz institucija BiH i javnih agencija koje određuje nadležno ministarstvo BiH, kao i međunarodnih finansijskih institucija. Centralna banka Bosne i Hercegovine je, u sklopu odnosa BiH s međunarodnim finansijskim institucijama, depozitar za Međunarodni moneratni fond (MMF) i Svjetsku banku.

Kao depozitar, Centralna banka Bosne i Hercegovine prima depozite i vrši isplate do granica deponovanih uloga prema nalozima deponenata za te račune. Centralna banka Bosne i Hercegovine plaća kamate na takve depozite prema tržišno orijentisanoj stopi nakon oduzimanja administrativnih troškova.

U skladu s Ugovorom zaključenim s Agencijom za osiguranje depozita BiH, Centralna banka Bosne i Hercegovine vodi evidencije portfolija vrijednosnih papira ove institucije kojim, prema sporazumu Agencije za osiguranje depozita BiH s inostranim portfolio menadžerom, upravlja portfolio menadžer.

Zakonom o trezoru institucija Bosne i Hercegovine uspostavljen je Jedinstveni račun trezora u institucijama BiH. Jedinstvenim računom trezora obuhvaćeni su svi računi otvoreni kod Centralne banke Bosne i Hercegovine kao i poslovnih banaka preko kojih se izvršavaju plaćanja i drže novčana sredstva budžeta institucija BiH kao i budžetskih korisnika. Pored budžetskih računa, Centralna banka Bosne i Hercegovine po nalogu Ministarstva finansija i trezora BiH otvara i upravlja vanbudžetskim računima u KM i deviznim računima, kao i računima na kojima se evidentiraju sredstva sukcesije.

Zakonom o uplatama na jedinstveni račun i raspodjeli prihoda regulisano je da Uprava za indirektno oporezivanje BiH (UIO), u ime i za račun države, entiteta i distrikta, otvara i vodi jedinstveni račun koji čine računi kod jedne ili više komercijalnih banaka za prikupljanje pojedinačnih prihoda i računi kod Centralne banke Bosne i Hercegovine. Računi kod Centralne banke Bosne i Hercegovine služe za evidenciju, držanje i raspodjelu prihoda prema državi, entitetima i distriktu za držanje minimalne rezerve i za držanje i raspodjelu prihoda od putarine u iznosu od 0,10 KM za autoputeve.

UIO je, u ime korisnika prihoda, zaključila ugovor s bankama izabranim na osnovu tendera, u vezi sa svakodnevnim prikupljanjem i transferom prikupljenog prihoda na jedinstveni račun kod Centralne banke Bosne i Hercegovine. Depozitni račun kod banaka služi za naplatu i prenos na račun kod Centralne banke Bosne i Hercegovine svih prikupljenih prihoda. Pored računa za prikupljanje prihoda, Uprava ima posebno otvorene jedan ili više računa kod komercijalnih banaka za potrebe povrata sredstava iz rezervi. Banke elektronskim putem i svakodnevno izvještaju Upravu o svim pojedinačno izvršenim platnim transakcijama.

"Ministarstvo finansija i trezora BiH, Uprava za indirektno oporezivanje BiH, entitetska ministarstva finansija, Vlada Brčko distrikta i Centralna banka Bosne i Hercegovine, kao bankarski i fiskalni agent, djeluju povezano"

Centralna banka Bosne i Hercegovine vrši svakodnevno raspored ukupno prikupljenih prihoda po nalogu UIO. Prikupljeni prihodi i putarine dnevno se raspoređuju i doznačavaju na račune koje otvore korisnici prihoda u skladu s procedurama propisanim zakonom i svim dodatnim uputstvima koje donese Upravni odbor UIO. Ako entiteti i distrikt Brčko podmire sve svoje obaveze u pogledu finansiranja međunarodnih obaveza, dio prihoda koji je obračunat za pojedini entitet i distrikt u potpunosti se isplaćuje tom entitetu ili distriktu. Iznos koji je doznačen u budžet države za servisiranje vanjskog duga predstavlja iznos određen u državnom budžetu za svaki entitet i distrikt za tekuću godinu. Ministarstvo finansija i trezora obavještava Upravu o iznosima koji će se odbijati od dijelova preostalog iznosa Federacije, Republike Sprske i distrikta Brčko, i kojim radnim danima će se vršiti ovo odbijanje.

Najkasnije prvog radnog dana u kvartalu, Ministarstvo finansija i trezora BiH osigurava UIO plan otplate koji odobrava Upravni odbor UIO. Taj plan UIO dostavlja Centralnoj banci za potrebe njenih aktivnosti oko servisiranja vanjskog duga. Država Bosna i Hercegovina uredno servisira obaveze prema MMF-u i ostali vanjski dug u skladu s planom otplate i planom obezbjeđenja sredstava.

Iz svega izloženog je vidljivo da Ministarstvo finansija i trezora BiH, Uprava za indirektno oporezivanje BiH, entitetska ministarstva finansija, Vlada Brčko distrikta i Centralna banka Bosne i Hercegovine, kao bankarski i fiskalni agent, djeluju povezano, koordinirano u svim segmentima vezano za pitanje finansiranja institucija na svim nivoima kako prikupljanja tako i rasporeda prikupljenih prihoda i servisiranja svih obaveza Bosne i Hercegovine.