Napad na CBBiH – posljednje utočište finansijske stabilnosti!

Piše: Dženan Đonlagić, doktor ekonomskih nauka, profesor na Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu iz područja monetarne politike i centralnog bankarstva

Osjećam profesionalnu obavezu da reagujem!

Povodom poruka  Željke Cvijanović, premijerke Republike Srpske i Nikole Špirića, bivšeg predsjedavajućeg Vijeća ministara, bivšeg državnog ministra financija i trezora i aktuelnog zastupnika SNSD-a u Zastupničkom domu Parlamenta BiH, sada se kreće i na udar prema Centralnoj banci BiH kao posljednjem utočištu finansijske stabilnosti zemlje i domaće valute KM.

Entitetska premijerka Cvijanović saopštava stav svoje Vlade prema kojem dobit koju ostvaruje Centralna banka BiH „pripada entitetima koji su osigurali kapital za njeno osnivanje iz kredita Međunarodnog monetarnog fonda“. Ovo je pritisak da se krene u izmjene Zakona o Centralnoj banci BiH. Špirić izjavljuje: „ako se ide u izmjene Zakona o Centralnoj banci BiH,  najbolje bilo da se ona preregistrira u akcionarsko društvo, jer BiH može počivati samo na čistom računu“.

Želi se sada podijeliti i CBiH na entiteske filijale! To je ustvari njegova poruka. Iza ovoga se krije loša namjera da se najuspješnija i najstabilnija finansijska institucija u zemlji „poljulja“ i da se entiteti domognu novca iz CBBiH. Ovo treba odmah osuditi i jasno kazati da ovo neće ići i da je monetarna politika, prema Ustavu BiH, izvorna nadležnost države Bosne i Hercegovine i da se entiteti ne mogu miješati u rad CBBiH niti da entitetski premijeri mogu uopšte raspravljati o monetarnoj politici. Iznenađuje me šutnja nadležnih po ovom pitanju Predsjedništva BiH i rukovodstva Parlamenta Bosne i Hercegovine koji su do sada morali reagovati na ovo i jasno poslati poruku da to ne može!

Entitetska premijerka Željka Cvijanović također poručuje da Vlada entiteta RS ne priznaje (kao da se entitetska vlada uopšte i pita oko ovoga) ni intencije oko najavljenog formiranja Investicijsko - razvojnog fonda BiH. Po njenim riječima, radi se o pokušaju oduzimanja nadležnosti entitetima i kršenju Ustava i zakona „jer bi taj fond inicijalni kapital osigurao iz viška deviznih rezervi Centralne banke BiH koji pripadaju entitetima kao njenim osnivačima“.

Preporučujem onima koji razmišljaju i razrađuju projekat osnivanja ovoga Fonda da nipošto ne diraju devizne rezerve CBBiH, nego da idu u pravcu da omoguće CBBiH kupovinu državnih vrijednosnih papira koje će emitovati, u ime države, isključivo državno ministarstvo finansija, te tako omogućiti državi „novi-svježi kapital“ i onda iz toga finansiranje razvojnih projekata u funkciji povećanja ekonomskog rasta Bosne i Hercegovine. Ovaj novac nipošto ne smije biti korišten za krpljenje budžetskih rupa entiteta i kantona.

Nemojte da se igrate sa domaćim i međunarodnim povjerenjem prema KM, jer je to nešto što se može vrlo negativno odraziti na monetarnu i finansijsku stabilnost države i na koncu odlivom novčanih sredstava iz zemlje. Centralna banka BiH potpuno je nezavisna od entiteta Republike Srpske i entiteta Federacije BiH i bilo kojih drugih entitetskih zakonodavnih i izvršnih organa. Na kraju, izlazna strategija CBBiH treba da bude ispunjavanje uslova za članstvo u Evropskoj monetarnoj uniji, Evropskoj centralnoj banci i uvođenje eura!