SAZRIJEVANJE BOSANSKOG UMA 'Srpski svet', bosanska državna imovina i Schmidtove odluke

Piše: Prof. dr. Senadin Lavić

U nekoliko prvih mjeseci 2023. godine stvari se posložiše tako da se bitne odluke o Bosni pokušavaju donositi u Zagrebu, Beogradu i OHR-u! Kuda to vodi nas, građane Bosne i Hercegovine, ljude koji ovdje žive? Otkud su se pojavile pogrešne procjene zapadnih prijatelja? Zašto Schmidt svojim postupcima cementira etnocentrizam i podržava proruske antibosanske politike srpskog hegemonizma? Cementiranje etnocentričke
politike u Bosni priprema rasulo države i neku novu katastrofu! Hoće li Schmidt odgovarati za to? I naravno oni političari koji mu u tome pomažu...

U zadnjih tridesetak godina prilično su se izbistrili vokabulari, predstave, percepcije,  djetinje slike svijeta, religijske interpretacije, akademske dogme, domoljubni tajkunski narativi i slične pojavnosti koje su nas zavodile i obmanjivale. Suočavanje s činjenicama i friziranim tumačenjima činjenica otvara kritičku racionalnost u društvenom kontekstu i doprinosi stvaranju druge umnosti, svijesti, vokabulara, govora, pojmovlja i oblikovanja
drugačijeg političkog modela. U zadnjih tridesetak godina razvijen je povijesno-politički odnos prema Bosni koji nije nešto posebno novo u odnosu na Gradaščevićev Pokret za autonomiju iz 1831. godine, ali je u novom povijesnom kontekstu koji o Bosni govori kao o državi bosanskih građana, dakle, povrh onih tribalističkih narativa etnopolitike iz 20. stoljeća u kojima se sve bosansko stalno reduciralo na “troplemensko”! Zato se danas
jasno čuje lozinka našeg doba – Bosna je bosanska.

Možda je najvažnija pojeda Bosne ona u kojoj je očuvana bosanska svijest, racionalnost, umnost, identitet i sve ono što nikada ne bi mogli prihvatiti D. Ćosić, N. Kecmanović, M. Ekmečić, ratni zločinac R. Karadžić, V. Šešelj, S. Milošević, sanuovci i svetosavci, što Bosna nije svedena na slučajnu povijesno-geografsku činjenicu a njezin narod na religijsku grupu, što danas “bosanski duh” živi nesalomljiv i prisutan, što Bosanci nisu pokleknuli pred četnicima i pred domaćim diletantima. Sazrijevanje bosanskog uma u posljednjih trideset godina rezultat je svijesti o opasnosti pred fizičkim istrebljenjem jedne narodne grupe i zatiranjem svakog traga o njezinom
postojanju. Organizirani antibosanski pakt podmeće narativ o “muslimanima” da bi napravio neviđenu koncentraciju mržnje, islamofobije, zla, ometanja i ograničenja. Antibosanskim snagama ne odgovara da se jedan stari evropski narod otme i otrgne pripremljenom nestanku i zaokruženju u beznačajnu “religijsku grupu”, “otpadnike” i izdajnike “pradedovske vere”, te počne misliti vlastitim bosanskim umom. Samo diletantima religijsko određenje izgleda kao nešto veliko i važno!

Kada je Mihailo Đurić s Pravnog fakulteta u Beogradu, u martu 1971. godine, izgovorio i napisao da granice tadašnjih republika nisu prihvatljive, odnosno da “granice današnje SR Srbije nisu nikakve, ni nacionalne ni istorijske, granice srpskog naroda”, bilo je sasvim jasno da je jugoslavenska zajednica krenula nizbrdo u nacionalizam. Otada do danas velikosrpski hegemonizam se ponaša na isti bahati, prostački i ekspanzionistički način
prema susjedima – granice susjednih država su slučajne, privremene, administrativne i neodržive sa stanovišta srpskog interesa. Tamo gdje žive Srbi izvan Srbije – biće Srbija!

Tako je krenula disolucija SFRJ. Srba danas nema kao političkog faktora u Hrvatskoj i Kosovu. U Bosni su zbijeni u entitet i konfrontirani sa svojom domovinom u kojoj su rođeni. Memorandum II daje “ovlasti” Srbiji da se brine o svima njima u regionu i širom dijasporalnih zajednica. Srbija je u periodu od 2006. do 2012. godine izašla s novim projektima objedinjavanja Srba, prvo u duhovnom, a onda i u faktičkom stanju. U svome magistarskom radu A. Ljubomirović je ustvrdio da je koncept “srpskog sveta” svojevrsno Načertanije 21. stoljeća. Zapjenušani A. Vulin je 2020. govorio o “srpskom svetu” kao jednom državnom prostoru! U tom kontekstu počelo je definitivno velikosrpsko razračunavanje s Bosnom. Tu su onda  pojavljuju “znanstvenici” da potkrijepe hegemonijske projekcije. Tako je M. Ekmečić u svojim “historijskim sintezama” pretvorio Bosnu u staru “srpsku zemlju”. Za taj projekt se koristilo sve, a posebno su trošeni akademski djelatnici, univerzitetski profesori, pisci i umjetnici kojima se podmetalo da se izjasne kao Srbi i da nešto loše kažu o “tammom vilajetu”. Razvijajući svijest i znanje o tome procesu, većina nas, naprimjer, više ne uzima kao bitnu referencu Andrićevu književnu fantastiku o Bosni (fiction), romanesknu fikciju ili ono što nam je velikosrpska fenomenologija zla podmetnula u tumačenju tog nobelovskog djela, čak ni njezine “estetičke” tragove.

Uz to je uvijek išla sirova četnička guslarska mitologija i laž, šešeljizacija i kecmanovanje diskursa o Bosni, psovka i prijetnja, slavljenje zločinaca i veličanje zlodjela. Andrićevo djelo je oteto i interpretacijski 
“srbizirano”, – isto se pokušava s hrvatske strane –, predstavljano jednoumnim govorom kao da se radi o apsolutnim istinama jednog pisca koje bi trebale biti obavezujuće za čovječanstvo i sve moguće svjetove.

Danas su putevi bosanskog prilično jasni. Valja graditi bosanski kurs u povijesno - političkom djelovanju. To znači da se ne smije ostati u sjeni velikosrpskih mitova o Bosni i govoriti iz te nametnute matrice. To je epohalni okret koji je slutio i I. Andrić i D. Ćosić, a kojem svjedoče brojni četnički ideolozi današnjice. Taj proces se više ne može zaustaviti niti kontrolirati!

Možemo li zamisliti s kojim podsmijehom Srbijanci doživljavaju bosanske Srbe koji se prave većim Srbima od njih i smatraju se čak boljim? S druge strane, nepojmljiv je cinički nemoral pojedinaca koji dobiju sve od Bosne, što se dobiti može u jednom životu, a onda sve rade da Bosnu nipodaštavaju, negiraju ili ocrnjuju dok se prodaju “vladarima” u Srbiji i Hrvatskoj. U pakosnim reminiscencijama na doba Hamdije P. i Branka M., bivši
univerzitetski profesor bez naučne knjige N. Kecmanović se osvrće na profesore sarajevskog univerziteta (M. Filipović, A. Purivatra, H. Sušić, A. Sućeska, M. Imamović, te dramskog pisca A. Isakovića) koje je vjerovatno “imao na nišanu”, sanjao i smatrao da trebaju biti uhapšeni kao “muslimanski nacionalisti”, ali nije mu zapalo.

On zamišlja kako bi “muslimanske mase” reagirale na hapšenje sarajevskih profesora koji su mu, sasvim je očito, nešto žestoko smetali, a bili nedostižni. Dok Bosnu smatra “nemogućom državom”, prema muslimanima, onako usput, Kecmanović je ciničan: “Како би тек на то реаговале муслиманске масе, које су тих година распаљене идејом да су најзад добиле мјесто које им припада као најбројнијем народу, а које им је тако дуго
било ускраћивано?” To je pogled koji i dalje vidi Bosnu i dobar dio njezinog stanovništva kao “muslimanske mase” iz nekog mistificiranog vremena.

U 21. stoljeću srbijanski hegemonijski projekt se kreće u nekoliko koraka koji se mogu simplificirano naznačiti: prvi korak je stvaranje “duhovnog jedinstva” srpskog naroda na prostoru bivše SFRJ koja se zasnova na svetosavskom oblikovanju vjerovanja Crkve Srbije; drugi korak je srbijanska briga za srpski narod u regionu i dijaspori što se osmišljava kroz Memorandum II i donošenje nekoliko zakona koji obavezuju vlast u Srbiji da taj posao objedinjavanja srpstva radi; treći korak je preformulacija stare mantre “Velika Srbija” u novu “srpski svet” preko narativa o “otvorenom Balkanu” (mini-srpski Šengen na Balkanu) kojim bi se povezale sve teritorije koje nacionalistički ekspanzionizam velikosrpstva i dalje zove “srpske zemlje”. Unutar svih ovih procesa djeluje nezaustavljivo i razorno velikosrpski tribalizam ili nacijsko kolektivističko djelovanje koje etničko-religijski
kolektiv stalno podmeće i hipostazira kao osnovnu političku jedinicu društvenog poretka te stalno operira s kolektivističkim vokabularom koji polazi od “Mi, Srbi”. 

Ovim se ne završava agonija srpstva kao ideologije i nacionalnog projekta. U srži tog projicirajućeg djelovanja je totalni gubitak moralne orijentacije i patološko ponižavanje Drugih što nikako ne može izaći iz okvira srpske autodestruktivnosti koju na najmračniji način prezentiraju D. Ćosić, M. Ekmečić, M. Marković, M. Đurić, N. Kecmanović, V. Šešelj i mnogi drugi “velikani” srpske osvajačke ideje zla. Glavna baza cjelokupne balkanske
katastrofe postavljena je u Srbiji i njezinom nenormalnom, ahistorijskom i protivljudskom barbariziranju odnosa s drugim državama i narodima. Srbija se pretvara u mračnu nacijsku pustinju u ćošku Evrope s četničkim opsjenarem Vučićem na čelu, koja ometa milione ljudi u normalom razvoju. Ali – niko više Srbiji neće dozvoliti da nastavi pljačkanje i okupaciju svojih teritorija.

Srbija je osmislila “srpski svet”, koncept i projekt koji se ostvaruje od 2006. godine, i on se već prepoznaje kroz neke događaje. Tako se, naprimjer, naznačeno prema A. Rakoviću u knjizi Srpstvo i pravoslavlje (2022), primjećuje: obilježavanje 9. januara kao dana entiteta “rs”, litije u Crnoj Gori i obaranje s vlasti M. Đukanovića, ustoličenje mitropolita crnogorsko-primorskog Joanikija na Cetinju, obilježavanje dana srpskog jedinstva,
slobode i nacionalne zastave i, konačno, svesrpsko obilježavanje dana sjećanja na Srbe stradale u Hrvatskoj za vrijeme “Oluje”. Ovih pet događaja već čine mehanizam “srpskog sveta” koji služi daljnjoj homogenizaciji i uniformiranju svekolikog srpstva, ali i stvaranju teritorijalnog okvira samo za srpski narod. Jasno se vide smjerovi djelovanja Srbije i entiteta “rs” na zajedničkim objedinjavajućim srpskim projektima kao da ne postoji
država Bosna i Hercegovina i njezina vlast. I tome barbarskom ponašanju će se stati ukraj! 

Nepravda u kojoj živimo razara sve ljudsko i demonizira živote ljudi do besmisla. Na novo srpsko Načertanije ili današnji “srpski svet” i koncepcije srpskog zauzimanja teritorija drugih država u regionu treba odgovoriti konceptom bosanstva i savezom za odbranu od velikosrpskog barbarstva. Svi oni koji su ugroženi od velikosrpskog barbarstva moraju izgraditi efikasnu strategiju odbrane vlastitih života, zajednica i država! Tom zlu se mora
suprotstaviti.