Dr. Bećirović: Može li BiH na narednim izborima iznjedriti svog Zaeva

U Republici Makedoniji su 15. oktobra održani šest lokalni izbori od proglašenja nezavisnosti te države. Doc. dr. Zijad Bećirović, direktor Međunarodnog instituta za bliskoistočne i balkanske studije (IFIMES) Ljubljana smatra da iako se radilo o lokalnim izborima, ipak, oni su značili puno više od lokalnih izbora, bili su izbori o budućnosti Makedonije, piše agencija Patria.

- Naime, aktualna Vlada Republike Makedonije predvođena socijaldemokratskim premijerom Zoranom Zaevim (SDSM) formirana je 31. maja 2017. Ambiciozni plan Vlade nazvan „3-6-9“ sadržavao je što Vlada namjerava uraditi u naredna tri, šest i devet mjeseci. Teško naslijeđeno stanje 12-godišnjeg režima Nikole Gruevskog i VMRO-DPMNE nije bila prepreka, nego vjerovatno dodatni motiv da se ide naprijed što brže u realizaciju zacrtanih planova. Vlada je uspjela ostvariti i više nego što je planirano. Međutim, bivši režim oličen u dvojcu Nikola Gruevski – Saša Mijalkov spremao je zamku za Zaevovu Vladu. To su bili lokalni izbori - navodi Bećirović.

Prije toga sredinom avgusta Aleksandar Vučić (SNS) i Ivica Dačić (SPS) pokušali su pomoći svom prijatelju Nikoli Gruevskom i VMRO-DPMNE inscenirajući krizu odnosa između Srbije i Makedonije zbog navodnog prisluškivanja od strane makedonskog sigurnosnog aparata Ambasade Srbije u Skopju.

- Iza optužbi Vučićevog režima skrivalo se nešto sasvim drugo. Jedan od  razloga je bilo potpisivanje Sporazuma o dobrosusjedstvu između Republike Makedonije i Republike Bugarske, a drugi razlog je izazvati destabilizaciju Zaevove Vlade i pokušati destabilizirati Makedoniju do lokalnih izbora na kojima bi trijumfirao VMRO-DPMNE, koji bi poslije zahtijevao prijevremene parlamentarne izbore i tako se ponovno vratio na vlast. Premijer Zaev i makedonska Vlada nisu upali u Vučić-Dačićevu zamku, niti su se upustili u specijalni rat kojeg je Srbija vodila prema Makedoniji, posebno prema Zaevu i Vladi. Tvrdo su radili na ispunjenju obećanja kojeg su dali svim građanima Makedonije i pripremali se za lokalne izbore ponovno sa ambicioznim planovima za lokalne zajednice.

Bećirović navodi da su na lokalnim izborima uvjerljivo trijumfirali i već u prvom krugu koalicija oko SDSM pobijedila je u 50 opština plus grad Skopje (od ukupno 80 opština + grad Skopje), režim je poražen i njihov rezultat u lokalnim zajednicama su jednocifren broj. Prije dolaska na premijersku funkciju Zaev je bio 12 godina uspješan gradonačelnik opštine Strumica. Upravo je u Sarajevu Zaev primio visoko priznanje „Najbolji gradonačelnik jugoistočne i srednje Evrope“.

- I tu dolazimo do veze Zaeva sa Bosnom i Hercegovinom i sličnostima između Makedonije i BiH. Vjerovatno ne postoje multietničkije zemlje u regionu kao što su ove dvije. Logičnim se postavlja pitanje, može li Bosna i Hercegovina šta naučiti od Zaeva i iskustva Makedonije.

Često se u Bosni i Hercegovini spominje „makedonski scenarij“ pri tome malo ko zna da postoje dva makedonska scenarija, i to makedonski scenarij broj 1, kojeg simbolizira režim Nikole Gruevskog i on znači šta sve ne treba raditi kada ste na vlasti (neonacionalizam, pro-fašizam, nezakonito prisluškivanje građana, reketiranje, zastrašivanje, enormna nezaposlenost, slabi odnosi sa susjedima, klijentelizam, nepotizam i nizak standard građana i država na rubu propasti). Vjerovatno oni koji govore o makedonskom scenariju u BiH misle na scenarij broj 1, u kojem se mogu prepoznati brojni vlastodršci u Bosni i Hercegovini.

Makedonski scenarij broj 2 je onaj scenarij kojeg simbolizira Zoran Zaev i građani Makedonije koji su se suprotstavili omraženom i okorjelom režimu Gruevskog. Zaev je okupio i ujedinio građane Makedonije da se bore za svoju zemlju za bolji život i budućnost. U njegovom autohtonom pokretu okupljeni su građani iz svih etničkih zajednica, muškarci, žene, omladina, različite konfesionalne pripadnosti, političkih uvjerenja od ljevice do desnice i liberala, mladi, stari, penzioneri.

Postavlja se pitanje da li za naredne izbore Bosna i Hercegovina ima potencijala da iznjedriti svoga Zaeva. Najave makedonskog scenarija u Bosni i Hercegovini još uvijek su vezane za makedonski scenarij broj 1, a iščekivanja su da se realizira makedonski scenarij broj 2.

Građani Makedonije su porazili režim Nikole Gruevskog ali on nije  demontiran, jer će demontaža jednog takvog režima trajati godinama. U Bosni i Hercegovini bit će potrebno demontirati barem tri takva režima, ali pitanje je sa kim i kome? I šta bi mogla biti Zaevova poruka BiH. Kada je krenuo u rušenje režima, davali su mu minimalne šanse, sada je Zoran Zaev uz pomoć svojih građana uspio postati regionalni lider broj 1, a u BiH još uvijek imamo makedonski scenarij broj 1, a većina građana u BiH je u priželjkivanju makedonskog scenarija broj 2. Ipak, ima nade za Bosnu i Hercegovinu.