Evropska unija ukida Poljskoj pravo glasa

BRISEL, (Patria) - Evropska komisija pokrenula je kaznenu proceduru protiv Poljske na osnovu Člana 7. Osnovnog sporazuma Evropske unije.

Takvom odlukom EK prvi put u historiji Unije traži da se zemlje EU izjasne o tome da li u Poljskoj postoji povećani rizik kršenja osnovnih vrijednosti EU.

Kazna može da bude gubitak prava glasa u EU i zamrzavanje milijardi eura iz evropskih fondova, javila je nezvanično poljska agencija PAP.

Zvaničnu odluku je saopštio na konferenciji za novinare potpredsjednik EK Frans Timermans, koji je na zasjedanju Evropske komisije kazao da nema razlike između pristupa prethodne premijerke Poljske Beate Šidlo i novog premijera Mateuša Moravjeckog. 

Šef EK Jean Claude Juncker je do posljednjeg trenutka oklijevao da pristupi tom koraku, nezabilježenom u historiji EU, u nadi da bi novi poljski premijer mogao da bude otvoreniji za dijalog. Sinoć je izjavio da Evropska komisija sigurno danas neće "srušiti sve mostove" prema Poljskoj. 

Kao "posljednja kap koja je prelila čašu" EU u dijalogu sa konzervativnom euroskeptičnom vladom stranke Pravo i pravda Jaroslava Kačinjskog pokazala se kontroverzna reforma pravosuđa. Ona po ocjeni Evropske komisije ugrožava nezavisnost poljskih sudova, dovodi ih pod političku kontrolu, pa je samim tim i rizik za pravosuđe cijele EU. 

Evropska komisija je danas takođe odlučila da Poljsku tuži Sudu pravde EU zbog novog zakona o opštim sudovima i izdala je i već četvrtu preporuku povodom Zakona o Vrhovnom sudu i Državnom sudijskom vijeću, koji su prošli kroz poljski parlament i čekaju na potpis predsjednika Andžeja Dude da bi stupili na snagu. 

Evropska komisija, Vijeće Evrope i njegova nezavisna ekspertska Venecijanska komisija, SAD i međunarodne institucije označile su taj propis kao podrivanje nezavisnosti pravosuđa u Poljskoj. 

Odluka Evropske komisije da pokrene proceduru po Članu 7. Evropskog sporazuma, koji se često naziva "nuklearnim oružjem" protiv članica koje ne poštuju pravnu državu i osnovne evropske vrijednosti, znači da će se članice EU izjasniti - i to većinom od 22 zemlje, da li u Poljskoj već postoji povećan rizik kršenja evropskih vrijednosti. 

Tek za eventualno sljedeći korak, za glasanje o sankcijama, nužno je da odluka bude donijeta jednoglasno, konsenzusom. 

Portparolka Vlade Poljske Joana Kopčinjska kazala je da "Evropska komisija ima pravo da preduzme takve korake na svoju odgovornost, ali oni nisu potrebni. Ali, sankcija neće ni biti. Za njih nema osnova, a nije Mađarska jedina koja će glasati protiv sankcija. Bilo bi dobro da ne politiziramo te stvari. Možda Evropska komisija želi da šire podijeli svoju odgovornost, sa Vijećem EU i Evropskim parlamentom". 

Poljski ministar pravde Zbignjev Žobro izjavio je na vijest poljske agencije PAP - da je "pokrenuta atomska opcija protiv Poljske", ali da je on "miran jer u Poljskoj funkcioniše pravna država".