Globalizam-nacionalizam nije jedina podjela na evropskim izborima

LONDON – Ugledni britanski sedmičnik The Economist), u svojoj rubrici posvećenoj analizi evropskih prilika Charlemagne, osvrnuo se nedavno i na predstojeće izbore za Evropskih parlament, prenosi Europeanwesternbalkans.

Iako je, kako tvrdi list, podjela na takozvane liberale-globaliste, oličene u francuskom predsjedniku Emanuelu Makronu, i nacionaliste-populiste, oličene u potpredsjedniku italijanske vlade Mateu Salviniju, prva podjela na koju ovi izbori asociraju, ona ne mora biti i najvažnija.

Prije svega, granica između ove dvije grupe nije jasna kako se na prvi pogled čini. Sam Makron je povremeno donosio odluke koje bi njegovi protivnici pozdravili, kao što je odbijanje da primi brod sa izbjeglicama Akvarijus u junu ove godine.

Sa druge strane je mađarski premijer Viktor Orban koji, iako ga mnogi ubrajaju u nacionalističko-populističku grupu, sjedi, bar za sada, u panevropskoj stranci desnog centra, Evropskoj narodnoj partiji. U pitanju, dakle, nije crno-bijela podjela, već spektar, zaključuje Economist.

Međutim, tu se podjele ne završavaju. Jedna, isto tako značajna, a pomalo potcijenjena, jeste ona na, kako ih londonski list naziva, „institucionalne konzervativce“ i „institucionalne inovatore“.

U prvu grupu spadaju etablirane, do sada dominantne, evropske partije desnog i lijevog centra – već pomenuta Evropska narodna partija, kao i Socijalisti i demokrate. One su se, naprimjer, već izjasnile kao čuvari postojećih institucionalnih aranžamana, iskazujući riješenost da ponovo sprovedu proces nominacije vodećih kandidata, tzv. Spitzenkandidaten.

S druge strane su svi ostali – najprije liberalne partije kakva je svakako Makronova „Republika u pokretu“ ali i španski Ciudadanos („Građani“). Hoće li ovi politički akteri sklopiti savez sa etabliranim Savezom liberala i demokrata za Evropu (ALDE) još uvijek se ne zna, ali je lider te grupe u EP Gaj Vehofštat već izrazio spremnost za odricanje od institucije Spitzenkandidat-a, za šta se založio i Makron.

Potom, tu su i partije desnih populista u koje, pored Salvinija, spadaju i Švedske demokrate, Alternativa za Njemačku, Nacionalni zbor Marin Le Pen, Slobodarska partija Austrije Hajnca-Kristijana Štrahea i Partija Slobode Gerta Vildersa iz Holandije.

U institucionalne inovatore mogu se ubrojati i brojne partije ljevice, kao što su njemački Zeleni, GroenLinks iz Holandije i „Nepokorna Francuska“ Žana-Lika Melenšona, prošlogodišnjeg predsjedničkog kandidata.

Šta povezuje sve ove, ideološki vrlo raznorodne, partije? Prema Economistu, želja da „uzdrmaju“ postojeću partijsku scenu, razbiju monopol EPP-a i S&D i uvedu korjenite promjene evropskih institucija i politika.

Dok su „tradicionalne“ partije u prednosti što se tiče organizacije i iskustva, novi akteri su dinamičniji, često predvođeni mlađim političarima koji još uvijek nisu iskusili vlast, i koji naročito dobar kontakt sa glasačima ostvaruju putem novih tehnologija.

Da li će promjene za koje se oni zalažu značiti više ili manje integrisaniju Evropu, otvorenije ili zatvorenije granice, više ili manje regulacije, zavisi od partije do partije. Međutim, zaključuje tekst, ovaj aspekt podjele nipošto ne treba zanemariti.