Banjalučka Akademija nauka kontra Dodika: Republika Srpska je entitet u BiH

Piše Armin Aljović

Premda Milorad Dodik već nekoliko godina u javnosti istupa sa tezom da je Bosna i Hercegovina nastala tek u Dejtonu 1995. godine, na način da su se spojile Federacija BiH i Republika Srpska, član Predsjedništva BiH je u četvrtak odustao od takve tvrdnje.

„Podsjećamo, da sam Opšti okvirni sporazum za mir u BiH potvrđuje ime Republike Srpske, što je jasno naznačeno u Članu 1 stav 3 Ustava BiH kojim je definirano da se BiH sastoji od dva entitet, FBiH i Republike Srpske“, rekao je Dodik na konferenciji za novinare u Banja Luci, nakon što su iz SDA najavili da će od Ustavnog suda BiH zatražiti da preispita ime Republika Srpska, jer taj naziv, istakli su, diskriminira Bošnjake i Hrvate u tom entitetu.

Dodik je ranije odbijao koristiti termin da se Bosna i Hercegovina sastoji od dva entiteta, odnosno odbijao je prihvatiti da Bosna i Hercegovina nastavlja državni kontinuitet nakon raspada Jugoslavije, dok su entiteti u njoj priznati kao jedinice tek u Dejtonu 1995. godine.

„BiH je sastavljena, nije država, i ima samo međunarodno priznanje, međunarodni okvir“, rekao je Dodik u maju 2018. takom predavanje na Fakultetu političkih nauka u Beogradu. Iste teze ponavljao je ranije, ali i nakon tog beogradskog predavanja.

S druge strane, kontra Dodikom tvrdnjama u samom Dejtonskom mirovnom sporazumu Bosna i Hercegovina se tretira kao držva, međunarodno priznata 1992. godine, sa priznatim granicama, dok su Republika Srpska i Federacija BiH njena dva entiteta koja nemaju pravo na odcjepljenje.

Zašto je Dodiku sve važna da nametne tezu da je BiH sastavljana, a ne da se sastoji od dva entiteta? Eksperti za međunarodno pravo objašnjavaju da Dodik izjavama da Republika Srpska postoji od 1992. godine pokušava nametnutiti tezu da je prvo nastala Republika Srpska, pa tek onda Bosna i Hercegovina, na način da su se RS i Federacija udružile. Prema međunarodnim pravilima, sve što se udruži na takav način ima prvo i da se razdruži. U tako prihvaćenim okolnostima, Dodik bi imao pravo na odcjepljenje RS od Federacije Bosne i Hercegovine, bez da bi se to smatralo kažnjivom disolucijom. U tom kontekstu međunarodni pravnici vide i insistiranje da se 9. januar 1992. godine proslavlja kao dan entiteta Republika Srpka.

Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske također se ne slaže sa Dodikovim tvrdnjama o nastaknu i položaju Republike Srpske. Na zvaničnom sajtu Akademije iz Banja Luci u dijelu koji opisuje historija Akademije se navodi: „Tek nakon donošenja Dejtonskog mirovnog sporazuma i Ustava Bosne i Hercegovine (Aneks IV Sporazuma) prema kome je Republika Srpska međunarodno priznata kao entitet u sastavu Bosne i Hercegovine sa punim naučnim, kulturnim i obrazovnim suverenitetom, prišlo se osnivanju Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske.“