EU je uvela sankcije Austriji, nema razloga da kalkulira sa RS-om

Piše: Ernad Metaj

Zahtjev koji se pojavio u Evropskom parlamentu za uvođenje sankcija RS-u očekivano pokušava omalovažiti i relativizirati  savjetnik Milorada Dodika, Milan Tegeltija. Na svom Twitter profilu Tegeltija je troje europarlamentaraca koji su odlučili pismeno zatražiti reakciju EU zbog bojkota neophodnih reformi u Bosni i Hercegovini, podrivanja vladavine prava, i nanošenja štete Bosni i Hercegovini u procesu pristupanja Europskoj uniji nazvao izlobiranim. Uz to Tegeltija napominje da je 705 europarlamentaraca tako da se iz F BiH preuveličava uloga njih troje.

Ma Koliko se Tegeltija trudio relativizirati pismo upućeno komesaru za proširenje EU Oliveru Varhelyiju isto je ipak nagovještaj da se nešto sprema. Inicijative uvijek podnosi pojedinac ili manja grupa njih, kao što je bio i slučaj s izbacivanjem konstitutivnosti u izvještaju EU o BiH. Do sada su priče o sankcijama uglavnom bile spekulativne i poticane od strane SAD-a. Reakcija troje zastupnika vraća nadu da EU ipak nije zaboravila poztivno iskustvo uvođenja sankcija Austriji 2000. godine kada je u vlast ušao ultradesničar Jerg Hajder. Tada je Evropska unija, u tom trenutku još uvijek samosvjesna i veoma snažna, žestoko odgovorila što je očigledno imalo efekta i Hajder je izgubio na sljedećim izborima. Iz Dodikove perspektive razloga za zabrinutost ima jer su tada sihronizovano djelovali EU i SAD, što se i u njegovom slučaju sve više zagovara.

Uvođenje sankcija Austriji EU tada je smatrala legitimnom intervencijom u sopstvene unutrašnje poslove. Austrijska vlada je bila nezadovoljna jer su prema njihovom mišljenju tada označeni kao “Srbi Evropske unije” s tim što su im sankcije brže i lakše uvedene nego režimu Slobodana Miloševića u Srbiji. Kao i Dodik opijen svojim izbornim rezultatom Hajder je stvari gledao s visoka, u čemu mu je pomagalo vozanje helikopterom, nakon čega se ipak morao prizemljiti.

Stvari ne treba da mijenja činjenica da BiH nije član EU. Ona je dio evropske familije koja od nje očekuje ispunjavanje 14 prioriteta EK. Njih ne mođže biti sa blokadom državnih institucija koju provodi RS. Uz to opomena za Evropu su i fađističke poruke poslane s nedavnog druženja Milorada Dodika sa desničarima kod mađarskog premijera Viktora Orbana. Sankcije Austriji su se pokazale djelotvornim što implicira ne samo čvrst stav EU prema RS, već i prema zemljama gdje je radikalizam u usponu.

Evropljanima sigurno nije promaklo da je Dodik inspirisan ultradesničarskim političarima iz Austrije kod kojih je gostovao i za koje je lobirao kod Srba koji žive u toj zemlji. Dodikov je problem u površnosti i populizmu koji zanemaruje činjenicu da je Slobodarska partija Austrije bila za protjerivanje Srba i ostalih stranaca iz te države. Reakcija Evrope je omekšala ultradesničare u Austriji, a izostanak odlučnosti EU na Balkanu je Dodiku dao dodatna krila da svoj politički opstanak bazira na radikalizmu, nastavku etničkog čišćenja političkim metodama, pa sve do otvorenih uvreda upućenih predstavnicima međunarodne zajednice.

Bez obzira na zanos Tegeltije s početka ove priče indikativno je da zahtjev iz EU parlamenta za sankcije RS-u dolazi nakon završenih izbora u Njemačkoj i odlaska Angele Merkel u zasluženu penziju. Dio svoje moći Dodik je neosporno crpio iz činjenice da je Merkel bila neskriveni zaštitnik srbijanskog predsjednika Aleksandra Vučića iako je njegov SNS potpisao sporazum o saradnji sa Slobodarskom partijom Austrije. Sve je izvjesnije da će Njemačka ipak promijeniti kurs jer je sve bliže da bude formirana vlada bez Merkelinih konzervativaca. U vlast bi trebali “zeleni” koji su uvijek bili oštri kritičari radikalnih struja na Balkanu.

Od 2000. do danas EU je imala priliku učiti na vlastitim greškama. Mekšanje njenog stava i neodlučnost u nastavku proširenja nakon sankcija Austriji je ojačalo desničarske pokrete u EU, ali i euroskepticizam na Zapadnom Balkanu. U ovom trenutku Milorad Dodik se čini idealnom prilikom da EU povrati dio vlastitog kredibiliteta bez velikih potresa jer RS bez obzira na Tegeltijin posljednji tweet ipak nije država. Možda ima, kako kaže Tegeltija, veću teritoriju od nekih evropskih država i ima više stanovnika od njih 58 u svijetu ali RS ipak nije država. Evropski parlamentarci su ispravno konstatovali da Dodikova politika podriva ustavni poredak BiH što iziskuje reakciju međunarodne zajednice. Tačno je da američke sankcije nisu previse žuljale Dodika, ali evropske su potpuno druga priča i za njega i za građane koji vlastima u RS-u nisu ništa drugo nego instrument za ostvarenje vlastitih ciljeva. Za njih bi neki od političara građane opet gurnuli u rat, a Evropi je ipak važno da se na Balkanu ne puca.