Može li Srbija dobiti snažnu opoziciju na predstojećim izborima

(Patria) - Međunarodni institut za bliskoistočne i balkanske studije (IFIMES) iz Ljubljane, Slovenija, redovno analizira događanja na Bliskom istoku, Balkanu i po svijetu. IFIMES analizira aktuelnu situaciju u Srbiji povodom završnice kampanje za predsjedničke, parlamentarne i lokalne izbore za grad Beograd i još 12 lokalnih samouprava 3. aprila 2022. godine.

Na parlamentarnim izborima, prema proporcionalnom sistemu, za Narodnu Skupštinu Republike Srbije, bira se 250 narodnih poslanika. Pravo glasa ima 6.501.689 registrovanih birača na 8.255 biračkih mjesta. 

Republika Srbija, prema važećem izbornom Zakonu, predstavlja jednu izbornu jedinicu. Poslanički mandati raspodjeljuju se proporcionalno prema broju osvojenih glasova. Političke stranke nacionalnih manjina u raspodjeli mandata, koje ukoliko ne pređu izborni cenzus od 3%, za njih važi „prirodni prag“, koji se dobije kada se broj važećih glasova podijeli sa 250 poslanika za svako poslaničko mjesto, što u zavisnosti od izlaznosti na izbore, predstavlja između 12.000 i 16.000 glasova. 

Na parlamentarnim izborima učestvuje 19 izbornih lista: ● Aleksandar Vučić - Zajedno možemo sve  ●  Ivica Dačić - Premijer Srbije  ●  Savez vojvođanskih Mađara - Ištvan Pastor ● Dr Vojislav Šešelj - Srpska radikalna stranka ● Marinika Tepić - Ujedinjeni za pobedu Srbije (Stranka slobode i pravde, Narodna stranka, Demokratska stranka DUVM - VMDK, Stranka Makedonaca Srbije, Pokret slobodnih građana, Udruženi sindikati Srbije „Sloga“, Pokret za preokret, Pokret Slobodna Srbija, Vlaška stranka) ● Dr Miloš Jovanović - Nada za Srbiju - Srpska koalicija Nada - Nacionalno demokratska alternativa - Demokratska stranka Srbije (DSS) - Za Kraljevinu Srbiju (Monarhisti) - Vojislav Mihailović● Milica Đurđević Stamenkovski - Srpska stranka zavetnici ● Muftijin amanet Stranka pravde i pomirenja - Usame Zukorlić ● Moramo - Akcija - Ekološki ustanak - Ćuta - Ne davimo Beograd - Nebojša Zelenović ● Suverenisti - Saša Radulović (DJB) - Milan Stamatović (ZS) - Dr Jovana Stojković (ŽZS) ● Boško Obradović - Srpski pokret Dveri - POKS - Miloš Parandilović - Patriotski blok za obnovu Kraljevine Srbije ● Zajedno za Vojvodinu - Vojvođani (Demokratski savez Hrvata u Vojvodini, Zajedno za Vojvodinu) ● SDA Sandžaka - Dr Sulejman Ugljanin ● Boris Tadić - Ajmo ljudi - Socijaldemokratska stranka - Nova stranka - 1 od 5 miliona - Tolerancija Srbije - Ujedinjeni pokret zelenih Srbije - Bošnjačka građanska stranka - Stranka Crnogoraca ● Alternativa za promene - Albanska demokratska alternativa ● Koalicija Albanaca Doline ● Otete bebe  Ana Pejić ● Romska partija - Srđan Šajn ● Ruski manjinski savez – Milena Pavlović, Pavle Bihali Gavrin (Srpsko ruski pokret Srpsko ruska partija Vukovi, Pokret Grka Srbiza).

Analitičari smatraju, da je pored vodeće Srpske napredne stranke (SNS) Srbiji potrebna snažna opozicija kao korektiv vlasti. Srpska opozicija većinu napora uložila je u pitanje zastupljenosti u medijima pri tome stvarajući utisak da se izbori dobivaju preko medija što ne odgovara stvarnosti i izbornim iskustvima u brojnim državama. Glasači opozicije nezadovoljni su bojkotom prošlih parlamentarnih izbora od strane opozicije, jer su bili uskraćeni za svoju zastupljenost u parlamentu i ostvarivanju svojih interesa. Zamjerke opoziciji odnose se, da nije pripremila jasan i sadržajan politički program i ponudila nove kvalitetne kandidate, nego je ponudila kandidate, koji imaju hipoteku dosadašnjeg političkog djelovanja i kandidate koji su promijenili po nekoliko političkih stranaka što dovodi u pitanje njihov kredibilitet i povjerenje. Opozicija je svu kampanju usmjerila prema Aleksandru Vučiću (SNS) umjesto da ponudi kvalitetnije kandidate i političke programe. Opozicija ima šansu da ostvari zapažen rezultat u Beogradu. Demokratska stranka (DS) nije uspjela postati centar opozicionog okupljanja u Srbiji. Tome su doprinijela i unutrašnja previranja unutar Demokratske stranke, koja su je dodatno marginalizirala.

Izbori za grad Beograd posebno su važni, jer je Beograd jedan od evropskih glavnih gradova koji se najbrže razvija i postaje sve atraktivniji za život brojnim strancima. 

Predsjednički izbori – Vučić sam protiv svih, Ponoš velika nepoznanica

Na predsjedničkim izborima učestvuje osam kandidata: ● Miša Vacić, kandidat grupe građana „Srpski patriota - Miša Vacić“ ● Biljana Stojković, ispred koalicije „Moramo“ ● Branka Stamenković, ispred liste „Suverenisti“● Zdravko Ponoš, kandidat koalicije „Ujedinjeni za pobedu Srbije“ ● Milica Đurđević Stamenkovski, kandidat pokreta Zavetnici ● Aleksandar Vučić, kandidat SNS-a, SPS-a i Saveza vojvođanskih Mađara ● Miloš Jovanović, kandidat koalicije NADA ● Boško Obradović kandidat koalicije Dveri i POKS-a.

Predsjednički izbori su posebno interesantni, jer se kandidati suočavaju pojedinačno. Dosadašnji predsjednik Srbije Aleksandar Vučić (SNS) ima sedam opozicionih izazivača. 

EU mora precizirati politiku proširenja

EU mora precizirati svoju politiku proširenja na Zapadni Balkan sa vremenskim odrednicama i odustati od upotrebe opštih floskula o evropskoj perspektivi i da Zapadni Balkan pripada Evropi, koje državama Zapadnog Balkana i njihovim građanima ništa ne znače, niti smanjuju već povećavaju postojeću neizvjesnost.

Analitičari smatraju, da EU zahvaljujući utjecaju ukrajinske krize može ispraviti svoju grešku ubrzanim prijemom u svoje punopravno članstvo preostalih zemalja Zapadnog Balkana (Srbija, Bosna i Hercegovina, Kosovo, Sjeverna Makedonija, Albanija i Crna Gora), jer će region po svemu sudeći potpasti pod snažan utjecaj Rusije, Kine i Turske što može dovesti do velikih geopolitičkih promjena. Integracija Zapadnog Balkana u EU važnija je nego ikada. Analitičari podsjećaju, da je u nedavnoj prošlosti EU primila u svoje punopravno članstvo Bugarsku i Rumuniju, iako i sada u pojedinim sektorima države Zapadnog Balkana bolje funkcioniraju i bilježe zapaženije rezultate od Bugarske i Rumunije. EU je 2004.godine primila čak samo polovinu države, Kipar, u svoje punopravno članstvo, tako da EU nema opravdanog izgovora za odlaganje kada je u pitanju ubrzan prijem zemalja Zapadnog Balkana u članstvo EU. Srbija se još uvijek suočava u zvaničnom Briselu sa davno uspostavljenom matricom prema Srbiji, koja je uspostavljena još za vrijeme režima Slobodana Miloševića. 

Održavanje izbora na Kosovu izmješteno u opštine izvan Kosova

Na Kosovu, kojeg Republika Srbija prema važećem ustavu još uvijek smatra svojom Autonomnom pokrajinom parlamentarni izbori trebali su biti održani uz pomoć međunarodne zajednice (OSCE) kao i do sada u sredinama u kojima živi srpska zajednica. Ne treba zaboraviti da su kosovski Srbi postali dio kosovskih institucija uz uslov da im se na Kosovu omogući glasanje na svim izborima u Srbiji. Sprečavanje učešće kosovskih Srba na izborima u Srbiji u srpskim sredinama na Kosovu može dovesti do povlačenja političkih predstavnika Srba iz kosovskih institucija ili dovesti do neučešća Srba na narednim kosovskim izborima što može trajno narušiti mir i stabilnost i dovesti do nefunkcionalnosti kosovskih institucija. 

Analitičari smatraju, da su zemlje Kvinte (Francuska, Njemačka, Italija, Velika Britanija i SAD) mogle mnogo više učiniti, da se izbori održe u srpskim sredinama na Kosovu, jer se nije smjelo dozvoliti ugrožavanje postojećeg dijaloga o normalizaciji odnosa između zvaničnog Beograda i Prištine uslovljavanjem održavanja izbora na Kosovu međunarodnim priznanjem Kosova od strane Srbije. Odlukom kosovskih vlasti o zabrani održavanja izbora u srpskim sredinama na Kosovu narušava se dijalog o normalizaciji ali i mir i stabilnost. Zbog toga će se izbori za građane Kosovo održati izvan teritorije Kosova u opštinama Raška, Tutin, Kuršumlija i Bujanovac.