Francuska ekstremna desnica želi postati prihvatljiva: Novo lice na čelu stranke porodice Le Pen

Piše: Armin Sijamić 

U Francuskoj se dešava mala politička revolucija na ekstremnoj desnici. Nakon 50 godina na čelu Nacionalnog okupljanja (do 2018. godine Nacionalni front) nalazi se neko ko ne potiče iz porodice Le Pen. Jordan Bardella je novi lider Nacionalnog okupljanja, a cilj mu je da politiku ove stranke ponudi mladim ljudima i prilagodi je što većem broju Francuza.

Pola stoljeća Jean-Marie Luis Le Pen i njegova kćer Marine Le Pen Francusku i Evropu plaše svojom politikom. Rasizam, mržnja prema Jevrejima, Arapima, muslimanima, migrantima, ujedinjenoj Evropi..., samo su dio repertoara dvojca kojeg su mnogi nazivali fašistima i nacistima. Politika oca i kćeri Le Pen decenijama je i snaga koja mobiliše svoje ideološke protivnike, odnosno impuls koji tjera neopredijeljene građane da se svrstaju u tabor drugih stranaka i tako „odbrane“ francusku državu od onih koji bi željeli društvo koje počiva na idealima radikalne desnice. Decenijama na političkoj margini, stranka je prolazila kroz razne promjene, zadržavajući suštinu ideologije, ali ublažavajući svoje političke pozicije pod pritiskom društva. Dolazak novog lica na čelo stranke jedan je u nizu takvih događaja.

Promjena za promjenom

Otac Le Pen bio je puno radikalniji od svoje kćeri, iako to zvuči blasfemično za ekstremne desničare koji nastoje da svaki put još više šokiraju. Decenijama je ovaj antisemita slao otrovne poruke protiv jevrejskog i arapskog naroda, da bi ga kćer 2015. godine izbacila iz stranke koju je osnovao i saopštila svijetu da politika te stranke više nije uperena protiv Jevreja. Ostale politike nastavila je baštiniti. Međutim, i njoj i ostatku Francuske bilo je jasno da sa takvom politikom neće pronaći partnere da formira vlast i da nikada neće osvojiti dovoljno glasova da sama formira vladu. Zato je Marine Le Pen pokušala proširiti svoju biračku bazu i ublažiti stavove gdje je to moguće, ali nikada nije odustajala od desničarske ideologije koja je dobila primjese ljevičarskih, konzervativnih, liberalnih i centrističkih politika, sve zbog želje da bude glas svih onih koji smatraju da ih niko ne zastupa dovoljno dobro. Tako je Marine Le Pen u jednom trenutku postala zaštitnik francuskih seljaka i poljoprivrednika, protivnik liberalnog kapitalizma, simpatizer Vladimira Putina čije određene politike imaju snažne korijene u komunističkoj prošlosti Rusije, protivnik i pristalica ujedinjene Evrope, da bi najnoviji politički narativ bio da u Francusku mogu doći migranti, ali pod određenim uslovima.

Na parlamentarnim izborima održanim ove godine Nacionalno okupljanje osvaja 17 posto glasova i postaje treća politička stranka po jačini. Vođama ove stranke je postalo jasno da ovakav rezultat teško mogu bitno popraviti, odnosno da su dostigli svoj limit ukoliko ostanu vjerni dosadašnjim politikama. To dokazuju i sve neuspješne predsjedničke utrke oca i kćeri Le Pen koje su pobijedili svi predsjednički kandidati velikih stranaka, ma koliko loši bili. Naprosto, većinska Francuska nije na strani radikalne desnice.

Prije četiri dana dolazi do promjene na čelu partije. Jordan Bardella, sa svega 27 godina, postao je novi predsjednik stranke. I ovaj put se radi o prilagođavanju politike većinskoj volji građana, odnosno pokušaju da francuska desnica dobije novo lice i da stekne nove birače. Francuska politika je tako dobila, kako su pojedini mediji ocijenili, „nacionalistu novog tipa“ koji za sebe kaže da nije rasista ni antisemita.

Sve ostaje u porodici

Jordan Bardella iako mlad, iskusan je političar. Ovaj bivši student geografije na Sorbonni dugo je društveno i politički aktivan. Zbog stranačkog aktivizma napustio je studij. Sa 16 godina pristupio je Nacionalnom frontu, a u godinama koje slijede bio je, između ostalog, glasnogovornik svoje stranke, njen potpredsjednik i član Evropskog parlamenta. Jednom prilikom je priznao da ga je u ovu stranku privukla, prije svega, Marine Le Pen, a ne sama stranka. Svoje simpatije prema porodici Le Pen potvrdio je i ljubavnom vezom sa unukom pomenutog osnivača stranke, odnosno kćerkom sestre Marine Le Pen. Na stranačkim izborima dobio je 85 posto glasova, na zadovoljsto Marine Le Pen.

Bardella ipak nije jedinstven slučaj na francuskoj političkoj sceni. Potiče iz migrantske porodice, ali se opire masovnoj migraciji, što u mnogome podsjeća na bivšeg predsjednika Nicolasa Sarkozyija čiji su preci iz Mađarske te Jevreji iz Grčke, a koji je ostao zapamćen po deportaciji Roma iz Francuske. Međutim, životna priča mladog desničara je dosta različita od Sarkozyijeve koji potiče iz bogate aristokratske porodice. Novi lider Nacionalnog okupljanja potomak je oca Francuza i majke iz Torina, koja je kćer alžirskog radnika u tom talijanskom gradu. Odrastao je u siromašnom pariškom predgrađu, što je bitno uticalo na njegovo formiranje kao mlade osobe i političara. Kako je sam izjavio, gledao je u svom kvartu brojne dilere droge, mnogo nasillja i pred islamskom školom posmatrao „grupe djevojčica od pet, šest ili sedam godina, kako nose marame na glavi“ i to ga je potaklo da se politički aktivira.

„Uključio sam se u politiku veoma rano zato što nisam želio da cijela Francuska liči na ono što sam ja prošao“, izjavio je Bardella. Drugom prilikom je rekao da je ponosan što je postao Francuz, ali to pravo i mogućnost ne bi pružio svima.

„Francuska ne treba da bude hotel svijeta i migracije u tu zemlju moraju biti „drastično“ ograničene".

Zaštiti Francusku

Na kraju, ostaje dilema šta ovaj mladi čovjek može ponuditi svojoj zemlji, posebno zbog činjenice da glavne konce u stranci i dalje vuče Marine Le Pen. Mediji ocjenjuju da se radi o vještom govorniku koji se istakao u tv debatama te da je stranci donio kvalitet u komunikaciji sa širim masama na potpuno novom nivou. Desnica ovaj put ima mladog političara sa sposobnošću da prodre do puno većeg broja ljudi nego li je to uspijevala Le Pen, pa stoga mnogi vjeruju da će to biti dodatni impuls rastu stranke.

„Želimo okupljati, a ne samo biti fronta“, rekao je član ove stranke Nicolas Bay kada su odlučili da joj promijene ime. Nema sumnje da je Bordella važan dio ovoga plana.

Upravo okupljanje nezadovoljnih Francuza glavni je izazov i cilj za novog lidera francuske desnice. Njegov politički program još uvijek je teško definisati, posebno što u hodu politiku stranke mijenja Marine Le Pen. Tako, naprimjer, Bordella je euroskeptik, dok je Le Pen odustala od ideje da Francuska napusti Evropsku uniju. Možda zbog toga glavna politika Nacionalnog okupljanja može biti „zaštita kulture“, kako je to Bordella objasnio, ciljajući na to da je on po izboru Francuz, a da svi oni koji to neće da budu nemaju mjesta u Francuskoj.

Ovakva postavka može značiti da je to politika bliska onoj koju zastupa Georgia Meloni u Italiji i koju bi pod određenim okolnostima tolerisali saveznici na Zapadu, ali isto tako može značiti da je to poziv na obračun sa drugačijim u već poznatom maniru ove i sličnih stranaka. Međutim, važnije pitanje je da li će ovakav zaokret Nacionalnog okupljanja biti samo marketinški trik ili stvarna politička evolucija te kasnije repozicioniranje na političkoj sceni.

Ono što je za sada sigurno jeste činjenice da većinska Francuska i dalje odbija ideje ekstremne desnice i da će Nacionalno okupljanje dobiti nove glasače samo ako se nastavi mijenjati i odustajati od svojih poznatih politika. Politička karijera oca i kćeri Le Pen, sa toliko pretrpljenih poraza, to nedvojbeno dokazuje.