Šta BiH može naučiti od Crne Gore koja s EU pregovara već 12 godina

Za NAP piše: mr Sead Šahman, doktorand na UNSA i član Bošnjačkog vijeća Crne Gore

Ohrabrujuća je vijest za naš region od prije nekoliko dana da je Evropsko vijeće odlučilo otvoriti pristupne pregovore s Bosnom i Hercegovinom.

Dodatno motiviše činjenica da u Evropskoj uniji i njenim institucijama postoji pozitivna klima kada je u pitanju proširenje sa zemljama Zapadnog Balkana. Kroz takav pristup šalje se važna poruka i Crnoj Gori - zemlji koja pregovara već dvanaest godina sa EU.

Jačanje regionalne saradnje, u konkretnom slučaju između Crne Gore i BiH, kao dvije susjedne i prijateljske države koje nemaju otvorenih pitanja, obostrano je važna za evropsku budućnost kojoj zajedno težimo.

No, važno je znati, a na osnovu iskustva koje ima Crna Gora još od 2010. godine - kada je dobila status kandidata, a potom 2012. - kada je i započela pregovore s Evropskom unijom, da proces pristupanja ima svoju ekspertsko-tehničku i političku konotaciju i zasnovan je na jasnim pravnim kriterijumima.

Poznata je činjenica da proces pregovaranja još uvijek traje, da je on imao, naravno, svoje faze i oscilacije, naročito ostvarene zapažene rezultate u posljednjoj deceniji zahvaljujući radu državne administracije, eksperata, akademske zajednice i civilnog sektora. Međutim, nerijetko je izostajala jasna politička volja da se pregovori okončaju.

Također, treba napomenuti da je sastav Evropskog parlamenta (EP) i Evropske komisije (EK) u završnoj fazi svoga rada, te da nas kroz nekoliko mjeseci očekuju izbori u svih 27 članica EU.

Očigledno je da u slučaju BiH, makar i u posljednjim mjesecima rada EP i EK, žele poslati poruku da zemlje Zapadnog Balkana nisu zaboravljene usljed svih poteškoća i problema koje ima EU unutar sebe.

Geopolitički momenat u kome se nalazimo je doprinio takvoj odluci, te posmatrajući iz vizure EU da je jedna od neuralgičnih tačaka u regionu Zapadnog Balkana trebala na ovaj način veće prisustvo međunarodne zajednice.

Evropske integracije, a opet baziram na iskustvu koje ima Crna Gora, jesu proces u kojem učestvuju dvije strane, te je važna povezanost više faktora: raspoloženja koje vlada u Briselu, političke volje država članica i naravno podrške koju zemlja kandidat ima među svojim građanima.

Tada su od izuzetne važnosti diplomatske aktivnosti koje imaju cilj da zadobiju političku volju značajnih evropskih adresa za interese države kandidata koja teži prema članstvu u EU.

Podrška građana Crne Gore procesu pristupanja Evropskoj uniji konstantna je, i dalje visoka, te prema skoro svakom istraživanju iznosi preko 70%. Glavni i prioritetni vanjsko-politički cilj Crne Gore temelji se na uvjerenju da će članstvo u EU donijeti poboljšanje uslova i kvaliteta života građana, snažnije institucije sistema i vladavina prava.

Članstvo Crne Gore u EU je skoro jedino pitanje oko koga među ključnim političkim akterima nema sporenja, već postoji konsenzus, te je zato veoma značajno da zbog propuštenih šansi i izgubljenog vremena proces pregovaranja završimo u najkraćem mogućem roku.

Činjenica je da se najčešće u našim društvima zemalja Zapadnog Balkana vladavina prava pominje kao suštinski važna stvar, međutim i druge oblasti nisu ništa manje važne za živote naših građana i zajednice uopšte.

Dakle, proces evropskih integracija podrazumijeva sveobuhvatnu reformu svih oblasti društva - dobro upravljanje i meritokratija, opšti interesi i jača uloga čovjeka-građanina.

Krucijalno je da reformski procesi budu suštinski, a ne samo formalni, te da idu najvećom mogućom dinamikom koja će ubrzati integracioni put BiH prema EU. Komplikovana strukura vođenja BiH, heterogenost državne vlasti, te izazovi sa kojima se država susreće skoro svakodnevno mogu znatno opteretiti kompletan proces i učiniti ga jako longitudinalnim.

Pregovori koji traju dugo mogu dovesti do određene vrste zamora među građanima, pa je zato veoma važno iskoristiti vrijeme koje dolazi na najbolji mogući način kako bi se pozitivna energija koja postoji među građanima, ali i geopolitičke okolnosti u slučaju Bosne i Hercegovine pretočile u konkretne korake koji će voditi do punopravnog članstva.