Analiza protuterorističke operacije Azerbejdžana u Nagorno-Karabahu

Piše: Dean Džebić

Deja vu kao najbolji opis brzog i munjevitog uspjeha azerbejdžanske politike koju su provele oružane snage Azerbejdžana u sukobu sa vojni formacijama samoproglašenog Astrakha odnosno sa ostacima armenske vojske.

Na optužbe Bakua da se iz Nagorno-Karabaha nisu povukle sve snage i ostaci armenske armije, zvanični Jerevan je odgovorio negativno. Azerbejdžan 19. septembra pokreće protuterorističku operaciju s ciljem uništenja ostataka jermenske vojske ali i vojnih formacija samoproglašene Republike Artsakh.

Da se Azerbejdžan itekako pripremao za ovu operaciju ukazuju i masovna kretanja trupa i teške tehnike koja su iz unutrašnjosti Azerbejana zabilježena ka teirtoiji Nagorno-Karabaha. Noć prije otpočinjanaja operacije na cjelokupnoj teritoriji Azerbejdžana ugašen je TikTok i čitav niz drugih socijalnih platformi prema tome operacija je imala informativni placdarm s ciljem sprječavanja izlaska vijesti koje bi naštetile azerbejdžanskim trupama.

Sugestivno dan prije otpočinjanja operacije Azerbejdžan je poslao konvoj humantiarne pomoći u Nagorno-Karabah zahtjevajući uklanjanje blokade na putu Agdam – Stepanakert.

Ujutro armenske snage na prednjem kraju bivaju teško granatirane pri čemu su dominirale sovjetske vučne haubice D-30 klibra 122 mm, samovozne 2S1 Gvozdika u kalibru 122 milimetra. Dodatno teško je granatiran i Stepanakert kao glavni grad samoproglašene države Artsakh. Treba istaći da je civilno stanovništvo Stepanakerta obavješteno o granatiranju porukama koje su ih pozivale da se udalje od vojnih efektiva armenske vojske kako ne bi nastradali u granatiranju.

S aspekta međunarodnog humanitarnog prava uz selektivnost ciljeva iz vojne potrebe i proporcionalnu upotrebu sile obavještenje civilnog stanovništva predstavljaju značajne mjere predostrožnosti.

Sam grad Stepanakert odnosno Khankendi (ime koje je grad nosio do 1992. kada je protjerano azerbejdžansko stanovištvo), za zvanični Baku predstavlja centar pobune obzirom da ga armenska strana smatra glavnim gradom samoproglašene republike.

Kao uvod za uvođenje bespilotnih letjelica koje su obilježile rat iz 2020. godine, izviđanjem ranije utvrđeni položaji protuzračne odbrane armenske vojske bivaju pogođeni i uništeni. Među prvim ciljevima je ruski Tor-M1 sistem kratkog dometa do 25 kilomatera u predgrađu Stepanakerta. Naredni cilj bio je sistem za elektronsku borbu i ometanje RP-377LA „Lorandit“ koji je pogođen u reonu razmještaja za odbranu Stepanakerta odnosno Khankendija.

Do kraja dana bespilotne letjelice i kamikaza dronovi uništili i drugi Tor-M1 sa radarskim stanicama P-18 dometa preko 200 kilometara. Prilaze Stepanakertu branila je 4. pješadijska brigada armenske vojske sa dobro ukopanim položajima i inžinjerijski pripremljenim prednjim krajem što će pokazati snimke iz dejstava bespilotnih letjelica azerbejdžanske vojske.

Na političkom planu uz konsultacije sa predsjednikom Turske predsjednik Azerbejdžana Alijev je u potpunosti ovladao situacijom na terenu. Obzirom da je premijer Armenije Nikol Pašinjan prvi press sazvao tek u poslijepodnevnim časovima dok je stanje na terenu uvelike išlo u korist azerbejdžanske strane.

Unatoč negiranju postojanja efektiva armenske vojske UAV war iz 2020. je svakim satom bilježio nove pogotke autojedinica, artiljerijskih položaja kao i fortifikacija armenske vojske.

Na sjeveru položaji 5. pješadijske brigade armenske vojske kod Aghderea bivaju anhilirani snažnom artiljerijskom vatrom i uništenjem logističke baze na komunikaciji prema Agdamu.

U drugoj fazi u operacije u drugom dijelu prvog dana uključuje se i azerbejdžansko ratno zrakoplovstvo po koje više nije bilo prijetnje s kopna s obzirom na uništene sisteme za elektronsko ratovanje i sisteme protuzračne odbrane. Krajem prvog dana operacije preko 20 otpornih tačaka armenske odbrane je probijeno uz zarobljenu opremu i tehniku te oslobađanje većeg broja sela i mjesta koja su bila pod kontrolom armenske vojske.

Po prvi put azerbejdžanske snage su upotrijebile bjeloruski vbr tipa „Polonez“ kalibra 300 milimetara izvodeći prezicne udare po ciljevima armenske vojske. Do kraja 20. septembra cjelokupne snage armenske vojske za nepuna 24 sata su anhilirane i primorane na razoružanje i povlačenje.

Sam Stepanakert odnosno prema svemu sudeći opet Khankendi je nadohvat ruke azerbejdžanskih snaga koje u pretresu terena preuzimaju mjesto po mjesto. Konačna ocjena je prema tome potpuna pobjeda Azerbejdžana koji je na vojnom planu završio pitanje zamrznutog konflikta oko Nagorno-Karabaha. Suze i gnjev Armenaca pred ambasadom Ruske Federacije u Jerevanu nisu promijenile tijek tog gotovo pa asimetričnog sukoba.

Štaviše u unakrsnoj vatri armenske vojske nastradali su i pripadnici ruske mirovne misije, a ambasada u Jerevenu je blokirana već danima dok je diplomatsko-konzularno osoblje povučeno u Rusiju. Prema tome i Rusija je na Kavkazu izgubila svoj rat kao i nepovraćeni ugled.

Deja vu na Kavkazu možda najbolje oslikava nedavni razgovor predsjednika Erdogana i Alijeva u kojem je turski predsjednik pitajući za ime grada između dvije planine Khankendija upitao kolegu: „Imate li gore hotele?“. Odgovor predjsednika Alijeva danas se ostvaruje: „Nemamo ali ćemo uskoro izgraditi.“ I to je deja vu na Kavkazu.