Muslimanske rezolucije iz 1941. najvrijedniji glas antifašizma u porobljenoj Evropi

Muslimanske rezolucije iz 1941. godine bile su jedini i najvrijedniji iskaz antifašizma u porobljenoj Evropi.  Rezolucije su izdate u Sarajevu, Prijedoru, Mostaru, Banjoj Luci, Bijeljini i Tuzli. Postoje neke indicije da su rezolucije donesene i u Bosanskoj Dubici, Visokom, Bileći, Trebinju  i moguće u još nekim drugim bosanskim mjestima, piše novinska agencija Patria.

Začetak svim ovim rezolucijama, ali prije svega sarajevskoj, može se, smatrati  skupštinski zaključak organizacije ilmije (svećenstva) »El Hidaje« od 14. avgusta 1941. godine. U tački  4. Rezolucije, donesene na toj skupštini, javno se protestiralo protiv zločina. (Rezolucija je u cijelosti objavljena u društvenom glasilu V. br 1, od 22. septembra 1941., na str. 28).

Prijedorska rezolucija je donesena 23. septembra 1941. Tekst Prijedorske rezolucije je potpisalo 100 muslimana ovog grada.              

Donošenju  Sarajevske rezolucije, 12. oktobra 1941. godine, prethodilo je više sjednica glavnog odbora društva »EI Hidaje«, zatim dvije konferencije muslimanskih društava i javnih radnika. Nakon što je tekst Rezolucije potpisalo oko 97 potpisnika najuglednijih Sarajlija, Rezolucija je zvanično dostavljena ministru Josi Dumandžiću, koji se tada našao u Sarajevu, a onda umnožena i dijeljena narodu.

Rezolucija muslimana grada Mostara donesena je na današnji dan, 21. oktobra 1941. Pojavila se odmah nakon Prijedorske i Sarajevske rezolucije. Iz krugova rodoljuba koji su donijeli Mostarsku rezoIuciju po direktivi Džemala Bijedića, antifašiste, obrazovan je aktiv mostarskih muslimana, koji je izdavao letke, intervenirao za uhapšene i slično.

Mostarska rezolucija na početku  konstatira da se: “Kroz cijelu povijest naše mile domovine Bosne i Hercegovine ne pamte se ovako teški i burni dani i ovako burna vremena kao ova što sada proživljujemo. Već mjesecima slušamo i gledamo, kako gore sela i varoši, kako ginu nedužni sinovi ove zemlje, kako se otima tuđe dobro.”

Ističući da tumače volju i osjećaje najširih muslimanskih slojeva širom naše ponosne Bosne i Hercegovine donosioci Rezolucije konstatiraju da su: “Nebrojeni zločini, nepravde, bezakonja, i nasilna prevjeravanja, koja su učinjena i koja se čine prema pravoslavcima Srbima i drugim sugrađanima, strane su potpuno duši svakog muslimana. Osuđujući sve to molimo da se zavede potpuna jednakost i ravnopravnost, red i zakonitost za sve, bez obzira na vjersku ili narodnu pripadnost, da se omogući svima građanima povratak na njihova ognjišta i da im se uklone učinjene nepravde.”

Potpisnici Mostarske rezolucije poručuju muslimanima “da žive u slozi i ljubavi sa svim svojim sugrađanima i komšijama, te da su svjesni, da nas u ovim vanrednim teškim vremenima može spasiti samo naša potpuna sloga i jedinstvo, te čvrstina naših redova.”

Iza Mostarske rezolucije je donesena Banjalučka rezolucija, 12. novembra 1941. godine. Posljednje dvije od pristupačnih rezolucija,Bijeljinska i TuzIanska, donesene su povodom četničkog pokolja nad 300 muslimana Bošnjaka sela Koraj, koji se dogodio dana 28. novembra 1941. godine. 

“Sa najvećom rezignacijom odbijamo od časti imena muslimanskoga sve ono što nam se od nekih pojedinaca zlonamjerno podmeće, sa namjerom da sa sebe prebace odgovornost za nas i zahtjevamo da se prilikom vršenja raznih akcija zabrani nemuslimanima nošenje fesova, kao simbola islamske pripadnosti, dozivanje muslimanskim imenima i slično, što se opetovano i sistematski čini.”

Ovo lažno pokazivanje pripadnosti muslimanskom narodu BiH je bilo česta pojava. Takve su zločine ustaške jedinice iz Hrvatske prebacivale na muslimanskli narod noseći fesove i dozivajući se muslimanskim imenima po Trebinju, Gacku i Bileći. Riječ je o jedinici ustaškog zapovjednika Hermana Tonogala.

Jedan od takvih zločina bio je likvidacija 12 Srba u naselju Pridvorci kod Trebinja. Nakon rata su nevini muslimani osuđeni na višegodišnje robije, samo zato što su imali imena kojim su se dozivale ustaške ubice. Slučaj je karakterističan je je osam godina kasnije, u Austriji je na smrt osuđen bivši ustaša, pripadnik Tonogalove jedinice, u pokajanju otkrio ovu patvoru i prevaru, priznavši pred pogubljenje da je pročitao u novinama da zbog zločina koji nisu počinili nevini ljudi iz Trebinja leže u Zeničkom zatvoru. 

Rezolucija muslimana grada Mostara, doslovce kaže: „Teška vremena koja se preživljuju, koja smo niti željeli niti pripremali, uvukla su u svoj vrtlog i muslimane, pa je samo iz našeg grada platilo svojim životom 10 nevinih muslimana, a da njihove ubice, premda se za neke zna, nisu ni od koga pozvane na odgovornost, niti kažnjene.“

Ustaše i četnici su provodili masovne likvidacije muslimana BiH. Dakle, dok su se otvoreno bunili protiv ubistava i progona svojih komšija Jevreja, Srba, Roma... muslimani BiH su bili brutalno i masovno ubijani i od ustaša i od četnika. Historija se u još gorem obliku ponovila od 1992. do 1995. godine.